چگالی طلا بیشتر است یا فولاد

چگالی طلا بیشتر است یا فولاد را از سایت پست روزانه دریافت کنید.

نکات علوم پایه هفتم (تیز هوشان) فصل 4 و فصل 5

"نکــات فصــل چهـــار"

     فلزات دسته ای از مواد جامد هستند که بیش ترین کاربرد را در صنایع مختلف دارند . از جمله فلزات پرکاربردصنعتی می توان به      آهن ،مس ،آلومینیوم ،روی و آلیاژ های آن ها اشاره کرد.

کار برد برخی از فلزات

آهنی که سطح آن از قلع پوشیده شده باشد حلبی و  آهنی که سطح آن از روی پوشیده شده باشد آهن سفید یا گالوانیزه نام دارد.

از آهن گالوانیزه در ساختن لوله های بخاری ،کانال کولر ،شیروانی ها و لوله های آب کار برد دارد.

آلیاژهای مس :

1-برنج (مخلوط مس وروی )-کاربرد : در داخل شیر آلات ساختمانی،اتصالات ...

2-مفرغ (مخلوط مس و قلع )-کاربرد :مجسمه سازی 

3-برنز (مخلوط مس و قلع و روی )-کاربرد : پوکه ی فشنگ ،مجسمه سازی ،یاتاقان ها ...

4-ورشو (مخلوط مس و روی و نیکل )-جلایی مانند نقره دارد.کاربرد : در سماورسازی ،قاشق و چنگال

جـدول چگالـی برخی ازمـواد

                 هنگامی که چگالی ماده ای از چگالی مایع داخل ظرف ،بیش تر باشد ،در داخل آن ته نشین می شود.

      آب های شور و پر املاح  دنیا(مانند دریاچه ی ارومیه)،به دلیل وجود نمک و یون های فلزی ،سنگین تر از آب خالص هستند . بنابراین        چگالی آن ها از    1 بیش تر می شود.

نکــتــه ریــز کــدبـانو گـــری

         تخم مرغ سالم، در آب خالص ته نشین می شود،در حالی که تخم مرغ خراب و فاسد ،بر روی آب شناور می ماند . یعنی :

          چگالی تخم مرغ سالم     چگالی آب خالص       چگالی تخم مرغ فاسد

شما می توانید قبل از استفاده از تخم مرغ ،با قرار دادن آن در آب و مشاهده ی ته نشین شدن آن ، از سالم بودن تخم مرغ مطمئن شوید.

بوراکس : ( Na₂  B₄  O₇     10H₂O  ) یا بورات دوسود نمکی است که در طبیعت زیاد است.

یکی از مواد معدنی وازنمک های اسید بوریک است. معمولاًبه شکل پودر سفیدی متشکل از بلورهای نرم بی رنگ است و به آسانی در آب حل می شود. بوراکس کاربردهای زیادی دارد : از جمله در موادآرایشی،لعاب شیشه وشوینده ها،ذوب فلزات،این ماده استفاده پزشکی ،صنعتی و دارویی نیز دارد.

انواع مواد هوشمند

برخی از کاربردهای مواد هوشمند

1-استفاده از آلیاژهای حافظه دار در فیزیوتراپی عضلات ضعیف                         2-تلفن های همراه هوشمند

3-استفاده از آلیاژهای حافظه دار به عنوان فاصله انداز ،بین مهره های ستون فقرات در حین جراحی

4-استفاده از پلیمرهای حافظه دار برای باز کردن رگ های اصلی قلب          5-مسدود کردن سوراخ دیواره ی دهلیز قلب

"نکــات فصــل پنــج "

فولاد زنگ نزن 70%آهن 20%کروم 10%نیکل دارد.

فولاد را اگر به سرعت سرد کنیم با مقداری تنگستن وکروم مخلوط کنیم بسیارتیز شده وبرای برش سایر ابزارها مناسب است. امروزه برای ساخت هواپیما از مخلوط فولاد وتیتانیم استفاده می کنندکه آلیاژی سبک وبسیارمقاوم است.

**کک چگونه به وجود می آید؟**

زغال سنگ نوعی سنگ رسوبی است که از بقایای گیاهان حاصل می شود .بدین صورت که میلیون ها سال قبل در مناطق گرم ومردابی بقایای گیاهان دور از عوامل تجزیه کننده باقی مانده وطی این مدت باافزایش فشار ،رسوبات بالایی آب وco₂ خود را از دست داده وابتدا به تورب (زغال سنگ نارس)سپس به لیگنیت وسرانجام به زغال سنگ (آنتراسیت)یاهمان کک تبدیل شده است.

کک(آنتراسیت)              زغال سنگ               لیگنیت                  تورب             گیاهان قدیم               

در فولادهای ضد زنگ [کروم]یا [کروم-نیکل ]،نقش تعیین کننده ای داردومقدار کروم موجود در آن نبایداز 13درصدکم تر باشد.

*میزان کربن چدن ها ،حداکثر 4درصداست،در حالی که مقدار کربن در فولادها ،از 03/2درصد،بیش تر نمی شود.

چدن خاصیت چکش خواری خوبی ندارد (دراثرضربه می شکند)ولی در برابر آتش ورطوبت ،پایدارتراز فولاد است.

     چگالی بتن معمولی در حدود 2/2تا6/2گرم بر سانتی مترمکعب (نزدیک به چگالی آلومینیوم)می باشد.

**رنگ خاک رس**

بیش ترین خاک رسی که در طبیعت وجود دارد،سرخ رنگ است. علت سرخی خاک رس به علت وجود اکسیدهای آهن موجود درآن است (همانند سطح سیاره مریخ)

--در صنعت ساختمان ،به کاشی هایی «سرامیک» می گویند که ذرات آن بیش تر به هم فشرده شده اند،درنتیجه سخت تر وخش ناپذیرترودر برابر اسیدها مقاوم تر شده اند وجذب آب آن بسیار ناچیزاست (درحدصفر)ومواد زاید را به خود نمی گیرد.

**سختی بالای سرامیک ها ،باعث شده تااستفاده از سرامیک ها در تولید ابزارهای برش ومواد ساینده ،افزایش یابد.ابزارهای سرامیکی هم اکنون در صنعت به منظور برش فلزاتی که استحکام بالایی دارند،کاربردهای وسیعی پیداکرده اند.

 **چینی هم که به عنوان ماده ی اصلی در تولید ظروف آشپزخانه مورد توجه است ،ازجمله همین سرامیک هاست.

       از عناصری چون وانادیم ،کروم منگنز ،آهن ،کبالت ،نیکل ،مس و...برای تهیه لعاب رنگی استفاده می شوند.

**اکسیدکبالت برای رنگ آبی تاسرمه ای ،اکسید آهن برای رنگ کرم تا حنایی واکسیدکروم برای رنگ سبز ،صورتی وقهوه ای در شرایط مختلف استفاده می شوند.

**شیشه ها را می توان به راحتی بازیافت کرد. مواد خام تا دمای زیادی گرم شده سپس از میان غلتک عبور داده می شود.

یکی از انواع شیشه، پیرکس است.دراین نوع خاص ازشیشه ،با اضافه شدن اکسید بور  به شیشه معمولی ،انبساط حرارتی آن پایین آمده ومقاوم به شکست در اثرشوک حرارتی می شود.از همین روست که این نوع شیشه کاربردهای وسیعی در وسایل آشپزخانه وآزمایشگاه ها داردومقاومت زیادی به خوردگی ومواد شیمیایی از خود نشان دهد.

بـازیـافـت

به آماده سازی مواد،برای بهره برداری دوباره ،بازیافت گفته می شود.بازیافت فرآیندی است که طی آن می توان باتغییر شکل وعمل آوری موادی که قبلاًاستفاده شده اند ،آن ها را به صورتی در آورد که دوباره قابل استفاده باشند.موادی که معمولاًبازیافت پذیر می باشند.عبارتنداز :

فلزاتی مانند آهن آلات ،قوطی ها وقطعات آلومینیومی ،سرب وپلاستیک ،شیشه ،کاغذ ،مقوا ،برخی مواد شیمیایی زباله (که به کود کمپوست تبدیل می شود)وآب فاضلاب شهری وصنعتی

      بازیافت از هدر رفتن منابع سودمند وسرمایه های ملی جلوگیری می کند ومصرف مواد خام ومصرف انرژی را کاهش      می دهد.

--برای آسان تر کردن کار بازیافت ،معمولاًدو نوع جداسازی مواد صورت می گیرد:

1-تفکیک از مبدأ                     2-تفکیک در مقصد

تفکیک در مبدأ،درسطح شهر وخیابان هاوفروشگاه ها،از طریق سبدها وسطل های جداسازی موادانجام می شود.

برای تفکیک در مقصد ،مکان ویژه ای به نام مرکز بازیافت مواد در نظر گرفته شده است .در مرکز بازیافت ،موادباز یافتی وغیر قابل بازیافت ،دسته بندی می شوند.

مواد قابل بازیافت ،شامل موارد زیادی می باشد ،از جمله بسیاری از انواع شیشه ها ،کاغذ ها ،فلزات ،پلاستیک ،منسوجات ،آلومینیوم ها ومواد مصرف شده در قطعات الکترونیکی رایانه ها وگوشی های تلفن همراه موادی که قرار است بازیافت شوند ،ابتدا دسته بندی شده ،سپس تمیز یا پاک شوند و دوباره فرآیندهایی روی آن ها انجام می شودتا به موادتازه برای ساخت تبدیل شوند.

    بخارات مانند جیوه ،یافلز سرب سمی هستند .به همین علت جمع آوری آن ها از محیط زیست وبازیافت آن ها ضروری است.

***تبدیل زباله ها به سوخت***

به عملی که در آن ،زباله های بی ارزش ، طی مراحلی به ماده ی قابل سوختن تبدیل می شوند وبه عنوان سوخت به کار می روند،تبدیل زباله به سوخت گفته می شود.کره ی زمین ،محل انباشت پسماندهاست . اگر پسماندها بازیافت شود،قابل استفاده مجدد است واگر دست نخورده باقی بماند ،آلوده کننده ی محیط زیست خواهد بود.   

کمیت ویکاهای اصلی

1-با خط کش میلی متری ،کدام اندازه را نمی توان بیان کرد؟

الف)5/12سانتی متر              ب)109میلی متر              ج)2/1سانتی متر                        د)5/8میلی متر

2-دقت اندازه گیری پیمانه ای به حجم 5سانتی متر مکعب چقدر است ؟کدام یک ازعددهای زیر می تواند نتیجه ی پیمانه باشد؟الف)20سانتی متر مکعب     ب)21 سانتی متر مکعب       ج)5/20 سانتی متر مکعب     د)19 سانتی متر مکعب    

3-دقت اندازه گیری یک ترازوی دیجیتال گرم است. کدام گزینه نمی تواند نتیجه ی اندازه گیری بااین ترازو باشد؟

الف)00/25گرم                  ب)50/2گرم                 ج)010/64گرم                      د)25/1گرم

4-عدداتمی عنصری 4وعدد جرمی آن 8است . این اتم چه تعداد نوترون و چه تعداد الکترون دارد ؟

الف)  4و4                    ب) 4و8                        ج) 8و4                             د)8و8

اتم خنثی: اتم به رغم داشتن الکترون وپروتون ذره ای خنثی است ؛ زیرا تعداد الکترون ها وتعداد پروتون ها در هر اتم با یکدیگر برابراست.

یون منفی :ذره ای که تعداد الکترون های آن از تعداد پروتون هایش بیش تر باشد.

یون مثبت :ذره ا ی که تعداد پروتون های آن از تعداد الکترون هایش بیش تر باشد.

 ایزوتوپ (هم مکان):اتم هایی را که عدد اتمی یکسان دارند ولی عدد جرمی آن ها با هم تفاوت می کند ، در یک خانه از جدول تناوبی عنصر ها قرار می گیرند .دانشمندان به چنین اتم هایی ایزوتوپ یا هم مکان می گویند.

منبع مطلب : oloomtajrobiferdows.blogfa.com

مدیر محترم سایت oloomtajrobiferdows.blogfa.com لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

طلا

طلا یا زَر با نشان شیمیایی Au نام یک عنصر است. طلا فلزی نرم و چگال و شکل‌پذیر به رنگ زرد روشن و براق است که در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود. از نظر شیمیایی، طلا فلزی واسطه است که در گروه ۱۱ جدول تناوبی جای دارد و یکی از کم واکنش‌ترین عنصرهای جامد در شرایط استاندارد است. پس می‌توان این فلز را به صورت خالص در طبیعت به صورت دانه‌ای یا تکه‌ای در میان سنگ‌ها، کانی‌های بلوری شده و مواد ته‌نشینی آبرفتی پیدا کرد. همچنین در میان کانی‌ها به صورت ترکیبی با دیگر عنصرها به ویژه تلوریم دیده شده اما فراوان نیست. نماد شیمیایی این عنصر، Au از نام لاتین آن aurum به معنی «درخشش سپیده دم» گرفته شده‌است.^[۳]

ارزش طلا به دلیل کمیابی آن، کاربرد پذیری آسان، تصفیه راحت، مقاومت در مقابل زنگ زدن و خوردگی، رنگ متمایز، واکنش‌ناپذیری با دیگر عناصر است؛ ویژگی‌هایی که در کمتر فلز دیگری دیده می‌شود. همچنین این فلز این قابلیت را دارد که تا حد رشته‌های بسیار کوچکی درآید که این خاصیت در ساخت جواهرات کاربرد بسیار مهمی دارد. طلا از آغاز تاریخ مکتوب بشر همواره فلزی گران‌بها و محبوب بوده‌است که برای ضرب سکه، ساخت جواهرات و کاربردهای هنری استفاده می‌شده‌است. در گذشته سیاست مالی بسیاری از کشورها بر پایه استاندارد طلا استوار بود یعنی پول هر کشوری معادل مقدار مشخصی از طلا بود. استاندارد طلا از آغاز جنگ جهانی اول در بیشتر کشورهای اروپایی و پس از آن به تدریج در کشورهای دیگر کنار گذاشته شد و سیاست پول بی‌پشتوانه جایگزین آن شد.

طلا علاوه بر کاربرد سرمایه‌ای و استفاده در جواهرات کاربردهای گوناگون دیگری از جمله: دندان‌پزشکی، تولید شیشه‌های رنگی و صنایع الکترونیک دارد و با توجه به رسانایی الکتریکی بالا در سیم‌کشی الکتریکی کاربرد دارد.

بر اساس برآوردها در طول تاریخ بشر تا سال ۲۰۱۲ در مجموع ۱۷۴ هزار تُن طلا استخراج شده‌است.^[۴] معادل ۵٫۶ میلیارد اونس تروا و از نظر حجمی معادل ۹۲۶۱ مترمکعب (مکعبی که با اضلاع ۲۱ متری) که بر اساس برآوردها ۵۰٪ آن به صورت جواهرات، ۴۰٪ به صورت شمش‌ها و سکه‌های سرمایه‌گذاری در ذخایر طلای رسمی بانک‌های مرکزی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌های شخصی و حدود ۱۰٪ در بخش صنعت نگهداری می‌شود.^[۵]

تولید جهانی طلا در سال ۲۰۱۱ حدود ۲۷۰۰ تن بود که نسبت به ۲۲۶۰ تن سال ۲۰۰۸ افزایش داشته‌است. از دهه ۱۸۸۰ تاکنون بخش بزرگی از تولید طلای دنیا در آفریقای جنوبی انجام شده‌است. در حدود نیمی از کل طلایی که تاکنون استخراج شده از آفریقای جنوبی آمده‌است و از سال ۱۹۰۵ تا ۲۰۰۷ به‌طور پیوسته همیشه این کشور در صدر فهرست تولید طلا قرار داشت. در سال ۱۹۷۰ این کشور ۱۴۸۰ تن طلا معادل ۷۹٪ کل طلا تولید جهانی را به خود اختصاص بود. سهم آفریقای جنوبی در تولید طلا در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته به‌طوری‌که چین در سال ۲۰۰۷ با ۲۷۶ تن بزرگترین تولیدکننده طلا شد.

هند بزرگترین واردکننده طلا در دهه‌های اخیر بوده‌است که به دلیل تقاضای بالای جواهرات طلا در این کشور است. برآورد می‌شود که ۱۸ هزار تن طلا در خانه‌های هندی‌ها نگهداری می‌شود. هرچند در سال ۲۰۱۳ تقاضای طلا در چین از هند پیشی گرفت. واحد اندازه‌گیری طلا در بازار جهانی اونس تروا معادل ۳۱٫۱ گرم است. قیمت طلا در ژوئیه ۲۰۲۰ معادل ۱۸۰۰ دلار برای هر اونس بوده که معادل حدود ۵۸ هزار دلار برای هر کیلوگرم است.

طلا در برابر بیشتر اسیدها پایدار است اما در تیزاب سلطانی (نیترو-هیدروکلریک اسید) حل می‌شود دلیل برگزیدن نام «تیزاب سلطانی» برای توانایی حل کردن طلا است. افزون بر این طلا در محلول‌های آلکالینی سیانور که در معدن کاری کاربرد دارد، و در جیوه با ساخت آلیاژ ملغمه هم حل می‌شود. نیتریک اسید که توان حل کردن نقره و فلزهای پایه را دارد در برابر طلا ناتوان است. این ویژگی نیتریک اسید در آزمون اسید برای شناسایی و تأیید طلا به کار می‌آید.

طلا معمولاً به صورت آلیاژ همراه با فلزات دیگر استفاده می‌شود. مس رایج‌ترین فلز برای ساخت آلیاژ طلاست و گاهی از فلزات دیگری مثل نقره، نیکل، و پالادیوم هم استفاده می‌شود. درصد طلای موجود در هر مصنوع فلزی به عنوان عیار طلا نامیده می‌شود که معمولاً از واحد ۲۴ یا واحد ۱۰۰۰ بیان می‌شود. مثلاً طلای ۱۸ عیار (۷۵۰) حاوی ۷۵ درصد طلاست و طلای ۹۰۰ شامل ۹۰ درصد طلاست.

ریخت‌شناسی[ویرایش]

طلا شکل کریستالی ویژه‌ای ندارد (اصطلاحاً آمورف یا بی‌شکل). در طبیعت معمولاً در میان سنگ‌های آتشفشانی و گاهی در میان رسوبات رودخانه‌ای و دریاچه‌ای یافت می‌شود. در سنگ‌های آتشفشانی به شکل دندریتی دیده می‌شود و در رسوبات به صورت دانه‌های ریز و درشت. اولین و بارزترین مشخصهٔ طلا، رنگ زرد و برق فلزی آن است. اما در موارد بسیار زیادی ممکن است با طلای ابلهان یا پیریت اشتباه گرفته شود. مهم‌ترین تفاوت در زمان این تشخیص، خاصیت چکش خواری طلا است. در حالی که پیریت با ضربهٔ چکش، خرد می‌شود، طلا در برابر ضربه تنها کمی تغییر شکل می‌دهد. لازم است ذکر شود طلا از نظر کریستالوگرافی در رده FCC قرار دارد.

ویژگی‌ها[ویرایش]

طلا شکل‌پذیرترین ماده‌است. یک گرم از این عنصر را می‌توان آن قدر چکش زد تا به اندازهٔ یک ورق با مساحت یک متر مربع پهن شود یا یک اونس را به اندازهٔ ۳۰۰ پا پهن کرد. برگهٔ طلا می‌تواند آن قدر نازک شود تا در پایان شفاف شود در این صورت نور گذرا از آن به رنگ آبی مایل به سبز خواهد بود چون طلا به شدت نور زرد و قرمز را باز می‌تاباند.^[۶] چنین ورقه‌های نیمه شفافی به خوبی پرتوهای فروسرخ را باز می‌تاباند، این ویژگی در پوشش‌های محافظ در برابر پرتوهای فروسرخ یا پرتوهای گرمایی مانند لباس‌های محافظ در برابر گرما یا در برابر خورشید مانند لباس فضانوردان به کار می‌آید.^[۷]

طلا می‌تواند با بسیاری از فلزها آلیاژ شود. این آلیاژها در بدست آوردن سختی و نرمی‌های گوناگون، دمای ذوب مناسب، پدیدآوردن رنگ دلخواه و دیگر کاربردهای فلزشناسی مورد نیازند.^[۸] طلا رسانای خوب گرما و جریان برق است. از نظر شیمیایی رطوبت هوا و واکنشگرهای ناب خورنده بر آن بی‌اثرند. به همین دلیل در ساخت سکه و گوهرسازی بسیار مناسب است و البته می‌توانند پوشش مناسب برای دیگر فلزهای واکنش پذیر باشد. دارای میل ترکیبی بسیار پایینی است و در برابر بیشتر اسید و بازها ایستادگی می‌کند. می‌توان گفت طلا عنصری حل نشدنی است هرچند که در تیزاب سلطانی می‌توان آن را حل کرد.

اکسیدهای معمول طلا عبارتند از طلای یک و سه بار مثبت یا طلا(I) و طلا(III). یون‌های طلا در محلول به آسانی کاهیده می‌شوند در صورت افزودن هر فلز دیگری در نقش عامل کاهش، می‌بینیم که فلز افزوده اکسید و حل می‌شود در مقابل فلز جامد طلا در ظرف ته‌نشین می‌شود.

طلای پالودهٔ باکیفیت، بی‌بو، بی‌مزه و پایدار در برابر خوردگی است.^[۹] طلا چگالی بالایی دارد، یک مترمکعب از آن ۱۹٬۳۰۰ kg وزن دارد. برای مقایسه: چگالی سرب 11,340 kg/m^۳ و چگالی سنگین‌ترین عنصر یعنی اسمیم 22,610 kg/m^۳ است.

رنگ[ویرایش]

در حالی که بیشتر فلزهای پالوده (خالص) به رنگ خاکستری، نقره‌ای یا سفید اند، طلا به رنگ زرد است. این رنگ نشان می‌دهد که چه میزان الکترون‌های تراز والانسی آزادند و در شمار انبوه به این سو و آن سو می‌روند (پلاسمون). بسامد این جابجایی‌ها در بیشتر فلزها در بازهٔ فرابنفش است اما برای طلا در بازهٔ نور دیدنی (مرئی) می‌افتد. این به دلیل اثرهای نسبیتی-کوانتومی در ابر الکترونی پیرامون اتم طلا است.^[۱۰][۱۱]

رنگ پیش‌بینی شده توسط مدل کوانتومی (غیرنسبیتی) برای طلا سفید و همانند نقره است، اما وارد کردن اثرات اختلالی نسبیتی می‌تواند رنگ زرد خاص فلز طلا بر خلاف رنگ سفید یا نقره‌ای بیشتر فلزات دیگر را توجیه کند. همان‌طور که در شکل دیده می‌شود، طیف نور بازتاب‌شده از فلزاتی نظیر نقره (Ag) یا آلومینیوم (Al) در بازهٔ طول موج نور مرئی (۴۰۰ تا ۸۰۰ نانومتر) ثابت بوده و این فلزات همهٔ رنگ‌ها را با شدت یکسان بازتاب می‌کنند و بنابراین سفید دیده می‌شوند. اما طلا، نور آبی (طول موج‌های حدود ۴۰۰ نانومتر) را بیشتر از بقیه رنگ‌ها جذب کرده و در نتیجه زرد رنگ دیده می‌شود.
گذار اتمی متناظر به این جذب، گذار 5d-6s است. در اتم‌های نقره (Z=۴۷) و آلومینیوم (Z=۱۳) اثرات نسبیتی وجود دارند اما آن‌قدر قوی نیستند تا با افزایش فاصلهٔ انرژی دو اربیتال 6s و 5d، این‌گذار را به طول موج‌ها مرئی منتقل کنند. اما در طلا (Z=۷۹)، این‌گذار در حوالی نور آبی اتفاق افتاده و رنگ ویژهٔ زرد رنگ طلا را ایجاد می‌کند.^[۱۲]

آلیاژهای رنگی طلا مانند طلای قرمز را می‌توان با افزودن اندکی مس و نقره بدست آورد. مثلث کناری رنگ‌های گوناگون آلیاژهای نقره-طلا-مس را نشان می‌دهد. آلیاژهای دیگر طلا مانند نیکل و پالادیم هم در گوهرسازی تجاری مهم اند چون با کمک آن‌ها به آلیاژ طلای سفید دست می‌یابیم. افزودنی‌های دیگر مانند منگنز، آلومینیم، آهن، ایندیم و… می‌توانند رنگ‌های دیگری از طلا بدست آوردند که چندان معمول نیست و کاربردهای دیگری دارد.^[۸]

طلای سبز: در صورت ترکیب فلز طلا با فلز روی، رنگ طلا به سمت رنگ سبز میل می‌کند و هرچه درصد فلز روی بالاتر رود میزان سبزی هم بیشتر می‌شود.

طلای بنفش: از ترکیب فلزهای طلا و آلومینیوم با نسبت یک اتم طلا در مقابل دو اتم آلومینیوم فلزی با رنگ جذاب ارغوانی ایجاد خواهد شد. در واقع ۷۹ درصد ترکیب فوق طلا است که ۱۸ عیار ارزیابی می‌شود.^[۱۳]

ایزوتوپ[ویرایش]

تنها ایزوتوپ پایدار و طبیعی طلا ^۱۹۷Au است. بیش از این، طلا دارای ۳۶ ایزوتوپ پرتوزا است که همگی به صورت آزمایشگاهی پدید می‌آیند و در بازهٔ جرم اتمی ۱۶۹ تا ۲۰۵ جای دارند. پایدارترین آن‌ها ^۱۹۵Au است که نیمه‌عمر ۱۸۶٫۱ روزی دارد. از همه ناپایدارتر ^۱۷۱Au است که پروتون می‌تاباند و نیمه‌عمرش ۳۰ µs است. بیشتر ایزوتوپ‌های پرتوزای طلا که جرم اتمی زیر ۱۹۷ دارند در اثر واپاشی آلفا، β+ و پروتون از میان می‌روند. ^۱۹۵Au که با جذب الکترون از میان می‌رود و ^۱۹۶Au که بیشتر با جذب الکترون (۹۳٪) و کمتر با واپاشی β- از میان می‌رود (۷٪)،^[۱۴] تنها استثناهای این پدیده‌اند. همهٔ ایزوتوپ‌های پرتوزای طلا با جرم اتمی بالاتر از ۱۹۷ با واپاشی β- از میان می‌روند.^[۱۵]

دست کم ۳۲ هستهٔ همپار شناخته شده‌است که جرم اتمی در بازهٔ ۱۷۰ تا ۲۰۰ داشته‌اند. در میان این بازه تنها ^۱۷۸Au, ^۱۸۰Au, ^۱۸۱Au, ^۱۸۲Au, and ^۱۸۸Au همپار ندارند. پایدارترین همپار طلا ^۱۹۸m2Au با نیمه عمر ۲٫۲۷ روز و ناپایدارترین ^۱۷۷m2Au با نیمه عمر ۷ ns است. ^۱۸۴m1Au با سه واپاشی β+، گذار ایزومری (تابش گاما) و واپاشی آلفا رو به نابودی می‌گذارد. هیچ‌کدام دیگر از همپار یا ایزوتوپ‌های طلا از سه راه واپاشی نابود نمی‌شوند.^[۱۵]

کاربرد[ویرایش]

جواهرسازی[ویرایش]

به دلیل نرمی بالای طلای خالص (عیار ۲۴) آن را با فلزهای دیگر آلیاژ می‌کنند تا استحکام، شکل‌پذیری و خواص دیگر آن بهبود یابد. مس رایجترین فلز در آلیاژهای طلاست و باعث قرمزتر شدن رنگ آلیاژ می‌شود. میزان طلای موجود در هر آلیاژ از واحد ۲۴ یا واحد ۱۰۰۰ بیان می‌شود. طلای ۱۸ عیار به معنی ۱۸ واحد طلا و ۶ واحد فلز دیگر و طلای ۹۰۰ به معنی ۹۰۰ واحد طلا و ۱۰۰ واحد فلز دیگر است.^[۱۶]

طلای با عیار ۱۸ که دارای ۲۵٪ مس باشد در طلاسازی سنتی و باستانی روسیه دیده شده‌است. این طلا که قرمز رنگ است برای عموم مردم کاربرد ندارد. طلای ۱۴ با آلیاژ طلا-مس رنگی همانند برخی آلیاژهای برنز دارد که از هر دوی آن‌ها در ساخت نشان پلیس استفاده می‌شود. از آمیختن طلا با آهن به طلای آبی و از طلا با آلومینیم به طلای بنفش می‌رسیم. این رنگ‌های طلا مگر در کارهای بسیار ویژهٔ گوهرسازی، کاربرد چندانی ندارند. طلای آبی تُرد است و به سختی می‌توان با آن کار کرد.^[۱۶]

طلای ۱۸ و ۱۴ که تنها از آلیاژ طلا-نقره ساخته شده باشند رنگ زرد مایل به سبز دارند و با نام طلای سبز شناخته می‌شوند. طلای سفید از آمیختن طلا با فلزهای سفیدرنگ مثل نقره، پالادیم یا نیکل بدست می‌آید. البته رنگ درخشان طلای سفید رنگ واقعی آن نیست بلکه به دلیل روکش رودیم (فلزی از گروه پلاتین) است که بر روی آن کشیده می‌شود. از انواع رایج طلای سفید، طلای ۱۸ عیار دارای ۱۷٫۳٪ نیکل، ۵٫۵٪ روی و ۲٫۲٪ مس است که به رنگ نقره دیده می‌شود.^[۱۶]

با توجه به قیمت بالای پالادیم (معمولاً یک‌سوم تا نصف قیمت طلا) آلیاژهای پالادیم از آلیاژهای نیکل طلای سفید گران‌بهاتر هستند. طلای سفید با عیار بالا نسبت به نقره و نقرهٔ استرلینگ، در برابر خوردگی پایداری بسیار بیشتری دارد. پیشهٔ ویژه‌ای در ژاپن وجود دارد که در آن تلاش می‌شود به صورت لایه لایه رنگ‌های گوناگون به طلا دهند با کمک آن ابزارهای چیدمان چوبی را زیبا کنند. در سمت چپ یک نمونه از این رنگ آمیزی‌های لایه لایه با طلا را می‌توانید ببینید.

پزشکی[ویرایش]

برپایهٔ نشانه‌های به جای مانده، طلا کهن‌ترین داروی دوران باستان بوده‌است (در یکی از منابع مربوط به پزشکان شمن^[۱۷]) همچنین دیوسکوریدس هم آن را می‌شناخته‌است.^[۱۸][۱۹] در قرون وسطی باور بر این بود که طلا برای سلامتی مفید است و نمی‌شود ماده‌ای به این زیبایی و کمیابی به بدن آسیب برساند. امروزه هم برخی علوم خفیه و پزشکی جایگزین بر این باورند که طلا توان درمان دارد.^[۲۰] «طلا کردن» در لغتنامه دهخدا این‌گونه تعریف شده‌است. «به اصطلاح اطبا آنچه بر اندام مالند رقیق آن را طلا و غلیظ آن را ضماد گویند و شعرا مطلق بر مالیدن و اندودن اطلاق کنند.»^[۲۱] برخی از نمک‌های طلا ویژگی ضد التهابی دارند و در داروسازی و درمان ورم مفاصل و بیماری‌های مانند آن کاربرد دارند. داروهای تزریقی که پایهٔ طلا دارند کمک می‌کنند تا درد و ورم روماتیسم مفصلی و سل بهبود یابد.^[۲۲] تنها نمک‌ها و ایزوتوپ‌های پرتوزای طلا ارزش دارویی دارند و فلز خالص طلا برای بدن کاری نمی‌کند.

آلیاژهای طلا در دندان‌پزشکی بازسازی به ویژه در پر کردن دندان و روکش همیشگی دندان (بجای یک دندان واقعی) کاربرد دارد. نرمی آلیاژهای طلا کمک می‌کند تا رویهٔ بالایی دندان آسیای پرشده با دندان بالا سری خود بیشتر هماهنگ شود و در مجموع نسبت به دیگر مواد پرکننده نتیجهٔ بهتری بدست آید. در برخی فرهنگ‌ها، دندان‌های پیشین را روکش طلا می‌کنند و این کار را می‌پسندند و برخی آن را نادرست می‌دانند.

طلای-۱۹۸ با نیمه‌عمر ۲٫۷ روز در درمان برخی گونه‌های سرطان و بیماری‌های دیگر با کمک پزشکی هسته‌ای به کار می‌آید.^[۲۳][۲۴]

خوردنی و نوشیدنی[ویرایش]

صنعت[ویرایش]

الکترونیک[ویرایش]

شمار الکترون‌های آزاد در فلز طلا، ۵٫۹۰×۱۰^۲۲ cm^−۳ است. طلا رسانای خوب جریان برق است که در جاهایی که با انرژی بالا روبروییم کاربرد دارد. در میان عنصرها تنها نقره و مس دارای رسانایی در یکای حجم بالاتر از طلایند اما طلا به دلیل پایداری اش در برابر خوردگی نسبت به این دو عنصر برتری دارد. برای نمونه می‌توان از سیم‌کشی پروژهٔ منهتن نام برد.

طلا در برابر حملهٔ مواد کلری آسیب‌پذیر است اما پایداری بالای آن در برابر اکسیدشدگی و خوردگی در محیط غیرکلری و اسیدهای غیرکلری باعث کاربرد صنعتی گستردهٔ این عنصر شده‌است. طلا در اتصالات برقی مانند کابل یواس‌بی صدا و تصویر به صورت یک لایهٔ پوششی نازک بکار می‌رود. البته کاربرد طلا در این زمینه در مقایسه با فلزهای جایگزین مانند قلع بسیار مورد بحث است. برخی از حرفه‌ای‌های صنعت صدا و تصویر بر این باورند که کاربرد طلا در اتصالات برای بسیاری از کاربران ضروری نیست و این کار تنها برای بازاریابی انجام می‌شود. به هر حال در اتصال‌های برقی کشویی یا در کلیدهایی که محیط بسیار نمور یا خورنده‌است یا در کاربردهایی که از دست رفتن ارتباط هزینهٔ زیادی به بار می‌آورد مانند فضاپیماها، موتور هواپیمای جت، ابزارهای مخابراتی یا برخی رایانه‌ها از طلا به فراوانی بهره برده می‌شود.^[۳۳] همچنین شکل‌پذیری بالای این عنصر، سمی نبودن، رسانایی بالای آن در برگزیدنش مؤثر است.^[۳۴] در پیوند بخش‌های گوناگون ابزارهای نیمه رسانا هم طلا به کار می‌رود.

شیمی تجاری[ویرایش]

استخراج طلا[ویرایش]

با توجه به غلظت بسیار پایین طلا در بیشتر معادن، استخراج این فلز معمولاً در ذخایر بزرگی که به راحتی قابل معدن‌کاری هستند، مقرون به صرفه است. به‌طور کلی سنگ‌هایی که نیم میلیگرم در هر کیلوگرم (یک قسمت در هر دو میلیون قسمت) طلا داشته باشند می‌توانند برای استخراج اقتصادی باشند. بیشتر معادن روباز سنگ‌هایی با غلظت طلای یک تا پنج میلی‌گرم/کیلوگرم دارند اما در معادن زیرزمینی غلظت طلا حداقل ۳ میلی‌گرم/کیلوگرم است. میانگین هزینه‌های نقدی استخراج طلا در سال ۲۰۰۷ برای هر اونس تروا ۳۱۷ دلار و میانگین مجموع هزینه‌ها ۴۰۱ دلار بوده‌است. البته این هزینه‌های در معادن مختلف بسیار متغیر است. در حالی‌که میانگین قیمت طلا در همین سال ۶۰۳ دلار و کل تولید طلا نیز ۲۴۷۱ تن بود.^[۳۵]

مصرف[ویرایش]

۵۰٪ طلای تولیدی در جهان در گوهرسازی، ۴۰٪ در سرمایه‌گذاری و ۱۰٪ در صنعت کاربرد دارد.

بیشتر طلای بکار رفته در کالاهای هنری، گوهرسازی و… بازیافت می‌شود و در یک چرخه قرار می‌گیرد اما بخشی از طلای بکار رفته در فضاپیماها و ابزارهای الکترونیک هرگز بازیافت نمی‌شود. طلای بکار رفته در این بخش در قالب برگ‌های بسیار نازک و سیم‌های بسیار باریک است برای همین این بخش درصد کوچکی از کل مجموعه را از آن خود می‌کند. حقیقت این است که مقدار طلا در جهان تقریباً ثابت است تنها دارندگان آن جابجا می‌شود.^[۳۶] برآورد می‌شود که ۸۵٪ طلایی که تا به حال از معدن‌ها بدست آمده هنوز در دسترس است و در بخش‌های بازیافت شدنی در جریان است و ۱۵٪ آن در کاربردهای صنعتی برگشت‌ناپذیر برای همیشه از چرخه بیرون رفته‌است.^[۳۷]

هند به تنهایی بزرگترین مصرف‌کننده طلا در جهان است. هندی‌ها ۲۵ درصد طلای جهان را می‌خرند.^[۳۸] چیزی نزدیک به سالی ۸۰۰ تُن و البته بیشتر آن را هم در گوهرسازی بکار می‌برند. همچنین هند بزرگترین واردکنندهٔ طلا نیز هست. برای نمونه در سال ۲۰۰۸ هندی‌ها نزدیک به ۴۰۰ تن طلا وارد کردند.^[۳۹] خانواده‌های هندی نزدیک به ۱۸٬۰۰۰ تن طلا پیش خود دارند که ۱۱٪ سرمایهٔ همگانی را از آن خود کرده و ارزشی برابر با ۹۵۰ میلیارد دلار دارد.^[۴۰]

هجوم برای طلا[ویرایش]

نزدیک به نیمی از طلای دنیا نزد دولت‌ها به صورت شمش (قطعه‌های طلا) نگهداری می‌شود. طلا همیشه ارزش خود را حفظ کرده‌است. از سال ۱۸۴۰ تا ۱۹۰۰ میلادی، هزاران نفر طی جریانی که به هجوم برای طلا یا تب طلا معروف شد، در کالیفرنیا، کلرادو، یوکون در کانادا، آفریقای جنوبی و استرالیا و از همه مهم‌تر جزایر هاوایی بخت خویش را برای دستیابی به طلا آزمودند.

آلودگی[ویرایش]

تولید طلا با آلودگی‌هایی همراه‌است.^[۴۲] سنگ معدن این عنصر علاوه بر طلا گاهی با سیانید سدیم یا جیوه هم همراه‌است. سیانید ماده‌ای به شدت زهرآگین است که اندکی از آن می‌تواند به آسانی هر جانوری را از پای درآورد. بخشی از سیانید همراه با طلا چه در کشورهای پیشرفته و چه در کشورهای در حال توسعه به بیرون نشت کرده^[۴۳] و از راه رودخانه‌ها باعث آلودگی و مرگ آبزیان شده‌است. زیست شناسان این رویدادها را فاجعه‌های گستردهٔ زیست‌محیطی دانسته‌اند.^[۴۴][۴۵] هنگامی که از جیوه برای تولید طلا استفاده می‌شود، مقدارهای بسیار اندک ترکیبات جیوه هم می‌تواند وارد آب و آلودگی گستردهٔ آن شود. جیوه بدین وسیله و از راه خوراک‌های دریایی و ماهی‌ها به صورت متیل جیوه وارد چرخهٔ خوراک انسان می‌شود. مسمومیت جیوه باعث از کار افتادگی یا پایین آمدن کارایی بدون درمان مغز انسان می‌شود.

سی تُن سنگ معدن، زباله می‌شود تایک حلقهٔ انگشتر بدست آید.^[۴۶] زباله‌های سنگ معدن طلا منبع بسیاری از عنصرهای سنگین مانند کادمیم، سرب، روی، مس، آرسنیک، سلنیم و جیوه‌است. اگر این عنصرها غلظت بیش از یک ppm در آب داشته باشند، آن آب برای خوراک انسان مناسب نخواهد بود. زباله‌های سنگ معدن طلا را به عنوان زباله‌های بلندمدت خطرناک در کنار ضایعات هسته‌ای در نظر می‌گیرند.^[۴۶]

همچنین صنعت بیرون کشیدن طلا از سنگ معدن آن، بسیار انرژی بر است (۲۵ کیلووات ساعت برق برای یک گرم طلای تولیدی).^[۴۷]

معادن طلا در ایران[ویرایش]

کل ذخیره طلا[ویرایش]

کل ذخایر طلای معدنی شناخته شده در ایران به روایت ایمیدرو حدود ۳۰۰ تن برآورد شده و در واقع ذخایر طلای ایران بر روی ۱۰ منطقه قرار گرفته‌اند که عمده آنها از جمله منطقه‌های تکاب داشکسن، موته - آستانه و منطقه شرق ایران شامل حوزه فلززایی طلا، تنگستن، پلی متال بینالود حوزه فلززایی مس و طلای ده سلم خوسف، حوزه فلززایی طلا، آنتیموان، پلی متال خاش - زاهدان معرفی شده‌اند.

عمده تولید طلای معدنی در ایران تا سال ۱۳۹۳ توسط سه معدن طلای آق‌دره آذربایجان غربی، موته اصفهان و کوه زر دامغان انجام گرفته‌است.^[۴۸]

زرشوران آذربایجان غربی به عنوان بزرگترین معدن طلای ایران با ظرفیت تولید سالانه سه هزار کیلوگرم طلا است. سال ۱۳۹۳ این معدن در تکاب افتتاح شد که از نظر میزان تولید به عنوان بزرگترین معدن طلای ایران محسوب می‌شود. پروانه اکتشاف معدن طلای زرشوران بالغ بر ۲۷٫۵ میلیون تن کانسنگ ثبت شده و دارای ذخیره قطعی ۱۱۰ تن طلای ۲۴ عیار است.

در آق دره آذربایجان غربی ظرفیت تولید سالانه دو هزار و ۱۰۰ کیلوگرمی ایجاد شده که میزان تقریبی تولید سالانه یک‌هزار و ۵۰۰ کیلوگرم طلا را دارد.

موته اصفهان با ظرفیت سالیانه ۵۴۰ کیلوگرم و میزان تولید تقریبی سالیانه ۳۰۰ کیلوگرم

کوه زر خراسان رضوی (تربت حیدریه) با ظرفیت تولید ۴۲۰ کیلوگرم و میزان تقریبی تولید سالیانه ۲۵۰ کیلوگرم.

اخترچی در استان مرکزی با ظرفیت تولید ۱۵۰ کیلوگرم در سال و میزان تقریبی تولید ۱۰۰ کیلوگرم

شرکت ملی صنایع مس ایران نیز به عنوان محصول جانبی، سالیانه حدود ۶۰۰ کیلوگرم طلا تولید می‌کند.

معدن طلای ساریگونی که در قروه استان کرستان واقع شده‌است با ۱۸ تن ذخیره حدود ۵۰ درصد از ذخیره قطعی طلای شناخته شده در کردستان مربوط به شهرستان قروه و معدن طلای داشکسن است.

استان آذربایجان غربی روی کمربند طلازایی جهان قرار دارد که از اروپا آغاز و از ترکیه به ایران و سپس پاکستان می‌رسد.

ذخایر طلای جهان بالغ بر یکصد هزار تن است که از این رقم ۴۷ هزار تن آن قطعی بوده و می‌توان گفت نیم درصد ذخایر قطعی جهانی این فلز در استان آذربایجان غربی واقع است.

برپایه آمارهای ایمیدرو، زرشوران (تکاب) با میزان ذخیره احتمالی ۱۱۰ تن طلا با عیار متوسط ۴٫۵ گرم در تن مورد ارزیابی قرار گرفته‌است.

آق دره آذربایجان غربی - تکاب هم با ذخیره ۳۰ تنی دارای عیار متوسط ۲٫۷ گرم در تن است، ضمن اینکه برای طلای داشکسن قروه برآورد ذخیره ۶۳ تنی تعیین شده، اما میزان عیار آن درج نشده‌است.

در موته اصفهان نیز با ذخیره ۱۴ تن، عیار ۲٫۵ گرم در تن ثبت شده، کوه زر در خراسان رضوی (تربت حیدریه) هم ۱۵ تن ذخیره با عیار ۳٫۳ گرم در تن دارد.

خاروانا در استان آذربایجان شرقی (تبریز) دیگر معدن طلای مندرج در این فهرست دارای ۳۰ تن ذخیره بوده و عیار آن چهار گرم در تن ثبت شده‌است.

علاوه براین میزان تولید طلا در کارخانه ارغش نیشابور سالیانه به میزان ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم برآورد شده‌است.

طلای آب شده[ویرایش]

طلای آب شده یا به اختصار آب‌شده یک اصطلاح در بازار طلاست و منظور از آن طلاهای بازگشتی مردم (طلای خریداری شده طلافروشی‌ها) که جهت تولید مجدد ذوب می‌شوند را می‌گویند. طلای آب شده را در وزن‌های متفاوتی می‌توانیم در بازار پیدا کنیم و بسته به نیاز، طلافروشان طلای آب شده با وزن‌های دلخواه تولید می‌کنند. البته امروز این نوع طلا در حال تبدیل شدن به نوعی سرمایه‌گذاری طلا با پتانسیل بالا است. شکل آن به صورت غیر منظم و عیار آن مختلف است و با ارسال آن به ری‌گیری، بعد از ذوب عدد صحیح عیار مشخص می‌گردد.^{[نیازمند منبع]}

معیار قیمت گذاری طلا با عیارهای مختلف در بازار ایران بر اساس طلای آب شدهٔ ۱۷ عیار (یا طلای ۷۰۵) می‌باشد. چیزی که مرسوم است از اصطلاح آب‌شده در برابر سایر متفرقات طلا از قبیل النگو، انگشتر و سایر می‌باشد که به دلیل تفاوت اجرت و عیار هیچ‌یک معیار پایه‌ای برای بازار طلا نیستند. برای اینکه عیار طلا (درجه خلوص طلا) مشخص شود، قطعه کوچکی از آن را (کمتر از نیم گرم) برش می‌زنند و به آزمایشگاه‌های «رِی‌گیری» می‌دهند تا روی قطعه آزمایش‌هایی انجام دهد و عیار را اعلام کند. پس از اینکه آزمایش‌های مورد نیاز برای پیدا کردن میزان طلای خالص موجود انجام شود، شماره رسیدی روی پاکت و قبض ری‌گیری ثبت می‌شود و این شماره برروی طلای آب شده نیز درج می‌شود که به اصطلاح به آن «انگ زنی» گفته می‌شود. شماره‌ای که روی قطعه طلای آب شده به صورت عمیق حک شده‌است شماره شناسه آن قطعه از طلا در اتحادیه طلا و جواهرات است. علاوه بر انگ، نام آزمایشگاه ری‌گیری نیز روی طلای آب شده حک می‌شود.^{[نیازمند منبع]}

انگی که ری‌گیری‌های تهران می‌زنند عددی چند رقمی است و علاوه بر تماس با خود ری‌گیری، از تلفن گویای اتحادیه تهران به شماره ۸۸۹۳۱۸۳۳ نیز می‌توان عیار طلا را در هر لحظه دریافت کرد. در ایران بر خلاف بازار طلای جهانی که قالب ۳۱٫۱۰۳ گرمی از طلای خالص ۲۴ عیار معیار قمیت‌دهی مشتقات طلا هستند، تنها واحد گرمی طلای آب شده معیار می‌باشد. بر خلاف اصطلاح آب شده برای قیمت سنجی سایر متعلقات طلا، فرایند تبدیل طلای مستعمل به شمش تمیز را آب کردن می‌نامند.^{[نیازمند منبع]}

جستارهای وابسته[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

منابع[ویرایش]

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

مدیر محترم سایت fa.wikipedia.org لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.

:! : اصلا جواب سوال خود را دریافت نکردیم