نخستین بار قرآن در چه شهری چاپ شد

نخستین بار قرآن در چه شهری چاپ شد را از سایت پست روزانه دریافت کنید.

از چاپ نخستین قرآن در ایتالیا تا چاپ سربی در تبریز

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در بخش مکتوب بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن، سیر تاریخی چاپ قرآن در ایران و اروپا به نمایش گذاشته شده است. به دلایل روشن تاریخی تا پیش از صنعت چاپ، مسلمانان همانند دیگر ملل متحد جهان، کتاب‌های خود را به صورت دستنویس فراهم و آنها را استنساخ می‌کرده‌اند. طبیعی است که حفظ و اشاعه کتاب‌های مقدس و از جمله قرآن از این امر مستثنا نبوده است.

استنساخ قرآن به دست مسلمانان در کشورهای اسلامی طی قرون طولانی از قرن دوم تا سیزدهم هجری قمری، خود قصه بلندی داشته است. اکنون انبوهی از مصاحف کامل و ناقص قرآنی در سراسر جهان اسلام و حتی کتابخانه‌های مهم اروپایی به یادگار مانده است که هر فراز تاریخی و هر منطقه جغرافیایی‌اش صدها مطالعه جدی می‌طلبد.

آنچه در این بخش به آن پرداخته شده چاپ نخستین قرآن‌های چاپی است که در اروپا انتشار یافته است. از زمان چاپ نخستین متن قرآن در سال 1537 میلادی در شهر ونیز ایتالیا تا انتشار نخستین قرآن چاپی در تبریز در سال 1827 میلادی، این تنها غربیان بوده‌اند که قرآن‌هایی را چاپ و منتشر کرده‌اند.

در این زمان عباس میرزا دستگاه چاپی را از روسیه به تبریز وارد کرد و اولین چاپ قرآن در سال 1243 قمری با حروف سربی به انجام رسید. چاپ این قرآن در قطع رحلی و در 14 سطر در هر صفحه و در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار انجام شد و پس از پنج سال مجدداً در تهران چاپ شد.

تاریخ بلند انتشار متن عربی قرآن و نیز ترجمه‌های متعدد لاتینی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، هلندی، انگلیسی و عبری آن در اروپا در این فاصله تقریباً 350 ساله خود فراز و نشیب بسیار داشته است که مرور برخی از وجوه آن برای محققان تاریخ مطالعات قرآنی و نیز عموم پژوهشگران تاریخ ادبیات اسلامی لازم و پرفایده خواهد بود.

قرآن‌هایی که در اروپا منتشر شده‌اند، برخی تنها متن عربی قرآن را نشان می‌دهند و برخی تنها به ترجمه‌های لاتینی، هلندی، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی و مانند آن بسنده کرده‌اند و برخی متن قرآن را با حروف دیگر از جمله خط عبری حرف‌نگاری کرده‌اند و در بعضی تنها گزیده‌ای از سوره‌های قرآن همراه با ترجمه یا توضیحات به زبان‌های اروپایی آمده است.

در یک مورد نیز متن کاملی از تفسیر «انوار التنزیل و اسرار التأویل» بدون ترجمه اروپایی انتشار یافته که طبیعتاً حاوی متن کامل آیات قرآن است. تقریباً اغلب این قرآن‌ها را غیرمسلمانان چاپ کرده‌اند. بر عکس اناجیل و تورات‌های منتشر شده در جهان اسلام که خود مسیحیان نخستین بار آنها را منتشر کرده‌اند.

در این فاصله حدود 350 ساله، مسلمانان تنها در دوران روسیه تزاری و در شهرهایی چون قازان، اجازه چاپ نخستین قرآن‌های اسلامی را یافته‌اند و بیش از 90 درصد مترجمان این قرآن‌ها نیز مسیحی و اغلب از میان مسیحیان پروتستان بوده‌اند که در قیاس با کاتولیک‌ها از تسامح بیشتری در انتشار آثار دینی دیگر ادیان برخوردار بوده‌اند.

نگاه اجمالی به چاپ کتاب در ایران

صنعت چاپ با تلاش‌های عباس میرزا در سال 1233 قمری به ایران وارد شد. چاپخانه چاپ سری برای اولین بار به تبریز وارد شد و کتاب «رساله جهادیه» اثر میرزا عیسی قائم مقام اول، نخستین کتاب فارسی است که در این چاپخانه منتشر شده است. صنعت چاپ سربی تا سال 1247 در تبریز به راه خود ادامه داد و در این بین حداقل هفت کتاب به این شیوه در تبریز منتشر شده است.

در سال 1239 قمری با آمدن میرزا زین‌‌العابدین تبریزی، چاپچی متبحر تبریز به تهران و دایر شدن چاپخانه تهران، چاپ کتاب به شیوه سربی در تهران آغاز شد. از همان سال منوچهرخان گرجی(معتمدالدوله) این صنعت را حمایت کرد، به شکلی که بیشتر کتاب‌های چاپ سربی در ایران با حمایت مالی وی منتشر شده است.

این شیوه چاپ تا سال 1275 قمری در تهران ادامه داشت و در این مدت 43 کتاب در چاپخانه‌های مختلف تهران منتشر شدند. چاپخانه سربی عبدالرزاق اصفهانی با حمایت معتمدالدوله نیز در اصفهان تأسیس شد و از سال 1246 تا 1248 قمری پنج کتاب در اصفهان و یک کتاب در همدان در این چاپخانه منتشر شد.

شیوه چاپ سنگی نیز 16 سال پس از چاپ سربی به ایران وارد شد و نخستین چاپخانه آن در تبریز به دست میرزا صالح شیرازی از محصلان اعزامی عباس میرزا به روشیه و انگلستان، تأسیس شد. در سال 1249 قمری اولین کتابی که در این چاپخانه منتشر شد قرآن بود.عرصه تسلط صنعتگران به شیوه نوظهور و جدید چاپ سنگی باعث شد که چاپ دومین کتاب سنگی تا دو سال ممکن نشود و سرانجام کتاب «زادالعماد» چاپ شد.

منبع مطلب : iqna.ir

مدیر محترم سایت iqna.ir لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.