علت اصلی جریان همرفتی در قسمت های خمیری گوشته چیست

علت اصلی جریان همرفتی در قسمت های خمیری گوشته چیست را از سایت پست روزانه دریافت کنید.

همرفت گوشته

همرفت گوشتهٔ زمین (به انگلیسی: Mantle convection) خزش بسیار آهستهٔ گوشتهٔ جامد سیلیکاتی زمین است که ناشی از جریان‌های همرفت حامل گرما از درون سیاره به سطح آن است.^[۱][۲]

سطح زمین یا سنگ‌کره بر روی سست‌کره (استنوسفر) سوار است. این دو با هم گوشته بالایی زمین را تشکیل می‌دهند. سنگ‌کره به تعدادی صفحه تقسیم شده که زمین‌ساخت‌های صفحه‌ای نام دارند. این صفحه‌ها به‌طور مداوم در طول زمان در مرزهای خود با صفحهٔ مجاور «ایجاد» و «خورده» می‌شوند. «ایجاد» با افزوده‌شدن گوشته به لبه‌های رو به رشد یک صفحه، همراه با گسترش بستر اقیانوس، رخ می‌دهد. مواد گوشته‌ای گرم و داغ با از دست دادن دمای خود از راه رسانش و همرفتِ، سرد می‌شود. در لبه‌های در حال خوردگیِ صفحه، مواد با از دست دادن دما متراکم و سخت شده زیر بار وزن خود و در فرایند فرورانش معمولاً در یک درازگودال، فرومی‌رود.^[۳]

این مادهٔ فرورانش شده به بخش درونی‌تر زمین فرومی‌رود. به نظر می‌رسد برخی از مواد فروریخته به جبهه «گوشتهٔ زیرین» می‌رسند،^[۴] در حالی که در جاهای دیگری، از غرق شدن بیشتر این مواد جلوگیری می‌شود، احتمالاً این به دلیل انتقال فاز از لعل‌گونگی به پروسکایت سیلیکات و منیزویوستیت؛ که یک فرایند واکنش گرماگیر (اندوترمیک) است، رخ می‌دهد.^[۵]

فرورانش پوستهٔ اقیانوس آتشفشان‌خیزی ایجاد می‌کند؛ هرچند مکانیسم‌های اساسی گوناگونی در کار هستند. آتشفشان ممکن است در اثر فرایندهایی که ویژگی شناوری گوشته را افزایش می‌دهند و در نتیجه جریان مواد نیمه‌مذاب را که چگالی کمتری پیدا کرده‌اند را به سوی بالا بفرستند رخ دهد، که جریان رو به بالای مواد نیمه‌ذوب نتیجهٔ آن است. همرفت ثانویه ممکن است باعث آتشفشان سطحی در نتیجه پسوند داخل صافی^[۶] و لکه‌های گوشته شود.^[۷]همرفت گوشته شود صفحه‌های زمین‌ساختی (تکتونیکی) در سطح زمین حرکت کنند.^[۸] به نظر می‌رسد در دوران پیشازیستی (هادئن) بسیار فعال‌تر بوده و در نتیجهٔ مرتب‌سازی گرانشی آهن مذاب سنگین، نیکل و سولفیدها به سوی هسته و مواد معدنی سبک‌تر سیلیکات به گوشته رسیده‌است.

گونه‌های همرفت[ویرایش]

در اواخر سدهٔ بیستم، در جامعهٔ ژئوفیزیک بحث درخور توجهی در این باره صورت گرفت که: همرفت احتمالاً می‌تواند «لایه لایه» یا به صورت «کل» (یکپارچه) باشد.^[۱۰][۱۱] اگرچه گفتگو پیرامون بخش‌های این بحث هنوز هم ادامه دارد، نتیجه‌گیری‌های به دست آمده از توموگرافی لرزه‌ای، شبیه‌سازی عددی انتقال گوشته و بررسی میدان گرانشی زمین، جهت همه به سوی وجود همرفت گوشته‌ای به صورت «کل»؛ دست کم در زمان حاضر، است. در این مدل، سنگ‌کرهی سرد اقیانوسی تشنهٔ حرارت، از تمام سطح تا مرز هسته–گوشته (CMB) فرومی‌رود و ستون‌های داغ گوشته‌ای از CMB تا رسیدن به سطح بالا می‌روند.^[۱۲] این تصویر تا اندازهٔ زیادی برپایهٔ نتایج مدل‌های توموگرافی جهانی لرزه‌ای؛ که به‌طور معمول ناهنجاری‌های صفحه و ستون گوشته‌ای را نشان می‌دهد، منطقهٔ انتقال گوشته را نشان می‌دهد.

اگرچه اکنون به خوبی پذیرفته شده‌است که صفحات فرعی از ناحیه انتقال گوشته عبور می‌کنند و به جبهه زیرین می‌روند، بحث در مورد وجود و استمرار ستون گوشته‌ای همچنان ادامه دارد، با پیامدهای مهم در مورد سبک جابجایی همرفت گوشته. این بحث با بحث و گفتگو در رابطه با اینکه آیا آتشفشان‌خیزی میان‌صفحه‌ای ناشی از فرایندهای گوشته‌های بالایی که در عمق کم قرار دارند است، یا در نتیجهٔ ستون‌های گوشته‌ای زیرین ایجاد می‌شود، ارتباط دارد.^[۶] بسیاری از مطالعات ژئوشیمی معتقدند که گدازه‌های فوران شده در مناطق داخل قطعه از نظر ترکیب با بازالت‌های رج اقیانوس کم عمق مشتق از کم عمق (MORB) متفاوت هستند. به‌طور خاص، آنها معمولاً نسبت هلیوم -۳ - هلیوم -۴ را بالا می‌برند. هلیوم -۳ به عنوان یک هسته اولیه اولیه، به‌طور طبیعی روی زمین تولید نمی‌شود. همچنین هنگام فوران سریعاً از جو زمین فرار می‌کند. نسبت بالا او نسبت به He / 3 / He-4 از بازالت‌های جزیره اقیانوس (OIBs) نشان می‌دهد که آنها باید منبعی از بخشی از زمین باشند که قبلاً ذوب و پردازش نشده به همان روش منبع MORB شده‌است. این تعبیر شده‌است که منشأ آنها از ناحیه ای متفاوت و کمتر آمیخته، تفسیر شده‌است، که گوشته ای از آن است. با این حال، دیگران یادآوری کرده‌اند که اختلافات ژئوشیمیایی می‌تواند نشانگر ورود مقدار کمی از مواد تقریباً سطحی از سنگ‌کره باشد.

گستره و توان همرفت[ویرایش]

بر روی زمین، عدد ریلی برای انتقال در درون گوشتهٔ زمین در مرتبهٔ ۱۰^۷ تخمین زده می‌شود، که نشان‌دهنده همرفتی جدی است. این مقدار با همرفت کامل گوشته مطابقت دارد (یعنی انتقال همرفتی که از سطح زمین تا مرز با هسته امتداد می‌یابد). در مقیاس جهانی، بیان سطح این همرفت حرکات صفحه تکتونیکی است و بنابراین دارای سرعت چند سانتی‌متر در سال است.^{[۱۳][۱۴][۱۵]} سرعت جابجایی در مقیاس کوچک در مناطقی که دارای ویسکوزیته کم در زیر لیتوسفر هستند، می‌تواند سریعتر باشد و در گوشته کمترین جایی که ویسکوزیته‌ها بزرگتر هستند، کندتر باشد. یک چرخه همرفت منحصر به فرد حدود ۵۰ میلیون سال طول می‌کشد، هرچند همرفت عمیق‌تر می‌تواند نزدیک به ۲۰۰ میلیون ساله باشد.^[۱۶]

در حال حاضر، تصور می‌شود که همرفت کامل گوشته‌ها شامل نزولی گسترده در مقیاس زیر قاره آمریکا و اقیانوس آرام غربی، هر دو منطقه با سابقه طولانی فرورانش، و جریان رو به رشد در زیر اقیانوس آرام مرکزی و آفریقا، که هر دو نشان می‌دهند توپوگرافی پویا مطابق با بالا آمدن است.^[۱۷] این الگوی پهنای جریان نیز با حرکات صفحه تکتونیکی سازگار است، که بیان سطح همرفت در گوشته زمین است و در حال حاضر نشانگر همگرایی درجه ۲ به سمت اقیانوس آرام غربی و قاره آمریکا، و واگرایی به دور از اقیانوس آرام مرکزی و آفریقا.^[۱۸] تداوم عدم تمایز تکتونیکی خالص به دور از آفریقا و اقیانوس آرام برای 250 Myr گذشته نشان‌دهنده پایداری طولانی مدت این الگوی جریان اصلی گوشته‌ها،^[۱۸] و با مطالعات دیگر سازگار است.^{[۱۹][۲۰][۲۱]} ثبات بلند مدت مناطق LLSVP از جلیقه پایین‌ترین که پایه این پیشرفت‌ها را تشکیل می‌دهد.

همرفت گوشته در دیگر جسم‌های آسمانی[ویرایش]

می‌توان انت‍ظار داشت که روند مشابهی مانند این همرفت آهسته در فضای داخلی سیاره‌های دیگر (به عنوان مثال، زهره و مریخ) و نیز در برخی از قمرها (مثلاً، اروپا، انسلادوس) رخ می‌دهد (یا رخ داده‌است).

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

مدیر محترم سایت fa.wikipedia.org لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

فصل چهار زمین ساخت ورقه ای

1. کدام گزینه حرکت صفحه های سازنده ی پوسته زمین را در طول میلیون ها سال به بهترین شکل توصیف می کند؟ (TIMSS)

الف) آنها میلیون ها سال حرکت کرده اند، اما در حال حاضر متوقف شده اند.

ب) آنها میلیون ها سال ساکن بوده اند، اما اکنون حرکت می کنند

ج) آنها همچنان به حرکت خود ادامه می دهند

د) آنها هیچ گاه حرکت نکرده اند

2. دلایل وگنر برای جابه جایی قاره ها چه بود؟(خرداد 81 – تهران)

الف) تشابه شکل کناره های دو قاره، تشابه فسیلی و تشابه جانداران قاره ها

ب) گسترش بستر اقیانوس ها، افزایش ارتفاع کوه ها، وقوع زلزله های شدید

ج) تشابه فسیلی، تشابه شکل کناره های قاره ها، تشابه برخی از سنگ ها ی قاره ها با هم

د) عدم گسترش سطح زمین علی رغم گسترش بستر اقیانوس ها

3. کدام پدیده ی زمین شناسی در تمام حاشیه ی ورقه های سازنده ی سنگ کره زمین به وجود می آید؟ (مرداد 82)

الف) آتش فشان

ب) زلزله

ج) کوه میان اقیانوسی

د) جزایر قوسی

4. در کدام محل ورقه ها، سنگ کره ی جدید تشکیل می شود؟ (شهریور 82)

الف) ورقه های دور شونده

ب) برخورد ورقه ی اقیانوسی با ورقه ی قاره ای

ج) برخورد در ورقه ی قاره ای

د) برخورد دو ورقه اقیانوسی

5. محل تشکیل جزایر قوسی در کدام یک از موارد زیر است؟ (خرداد 82)

الف) ورقه های دور شونده

ب) برخورد ورقه ی اقیانوسی با ورقه ی قاره ای

ج) برخورد دو ورقه ی اقیانوسی

د) برخورد ورقه ی قاره ای

6. سنگ ها ی.......جوان تر از سنگ های .........است. به دلیل ..............

الف) بستر اقیانوس ها – قاره ای – گسترش بستر اقیانوس ها

ب) قاره ها – بستر اقیانوس ها – دور شدن ورقه ها از هم در کف اقیانوس ها

ج) بستر اقیانوس ها – قاره ها – نزدیک شدن ورقه ها در بستر اقیانوس ها

د)قاره ها – بستر اقیانوس ها – افزایش ارتفاع کوه ها در اثر نزدیک شدن ورقه های قاره ای

7. منظور از زمین ساخت ورقه ای چیست و توسط چه کسی عنوان شد؟

الف) سنگ کره از قطعاتی ساخته شده که عمق حدود 20 تا 150 کیلومتری ادامه دارند و آزادانه و مستقل از هم حرکت می کنند و توسط وگنر عنوان شد

ب) ورقه های تشکیل دهنده ی سنگ کره ی زمین در حال یکپارچه شدن می باشند. توسط عده ای از زمین شناسان عنوان شد.

ج) سنگ کره از قطعاتی ساخته شده که در زیر قاره ها، اقیانوس ها یا هر دوی آنها است که تا عمق 20 تا 150 کیلومتری ادامه دارند، آزادانه و مستقل از هم حرکت می کنند. توسط عده ای از زمین شناسان عنوان شد.

د) ورقه های تشکیل دهنده سنگ کره زمین در حال یکپارچه شدن می باشند. توسط وگنر عنوان شد.

8. ورقه ها نسبت به هم به کدام شکل زیر حرکت نمی کنند؟

الف) دور شدن

ب) نزدیک شدن

ج) بالاآمدن

د) لغزیدن

8. نظریه های غالب در مورد گسترش بستر اقیانوس ها کدام است؟

الف) همرفت

ب) جاذبه زمین

ج) افزایش چگالی بخشی از نرم کره و بالا آمدن آن بخش

د) کاهش دما و فشار در بخش هایی از نرم کره

10 – محل خروج نرم کره و گسترش موضعی وسعت زمین بیشتر در چه محلی قرار دارد؟

الف)در محل تلاقی دو ورقه ی قاره ای

ب) در بستر اقیانوس ها

ج) در محل برخورد دو ورقه ی اقیانوسی

د) در محل برخورد یک ورقه قاره ای با یک ورقه ی اقیانوسی

11 – رشته کوه های میان اقیانوس در اثر فعالیت کدام پدیده زیر حاصل می شود؟ (کنکور تیزهوشان)

الف) دور شدن دو ورقه از یکدیگر

ب) برخورد دو ورقه ی اقیانوسی

ج) برخورد ورقه ی اقیانوسی با ورقه ی قاره ای

د) برخورد دو ورقه ی قاره ای با یکدیگر

12 – در محل دور شدن ورقه کدام گزینه ی زیر به وجود نمی آید؟

الف)‌گودال عمیق اقیانوسی

ب)آتش فشان

ج)کوه میان اقیانوسی

د) زمین لرزه

13 – در کدام یک از موارد زیر آتش فشان ایجاد نمی شود؟

الف) ورقه های دور شونده

ب) برخورد دو ورقه ی قاره ای

ج) برخورد دو ورقه ی اقیانوسی

د) برخورد ورقه ی قاره ای با اقیانوسی

14 – پدیده های حاصل از نزدیک شدن ورقه ها به هم به دلیل اختلاف .......ورقه ها.

الف) خصوصیات فیزیکی و شیمیایی

ب) خصوصیات فیزیکی

ج) خصوصیات شیمیایی

د) چگالی

15 – در کدام یک از موارد زیر مواد مذاب از شکاف های ورقه ی قاره ای خارج می شوند؟

الف) ورقه های دور شونده

ب)برخورد دو ورقه ی اقیانوسی

ج) برخورد دو ورقه ی قاره ای

د) برخورد یک ورقه ی اقیانوسی با یک ورقه ی قاره ای

16- اندازه گیری کدام خاصیت سنگ ها ، گسترش بستر اقیانوس ها را تأیید می کند؟

الف) سن

ب) جنس

ج) وسعت

د) حالت

17 – در برخورد دو ورقه کدام مورد زیر به وجود نمی آید؟

الف) زلزله

ب) آتش فشان

ج) کوه میان اقیانوس

د) جزایر قوسی

18 – کدام یک از جملات زیر بهترین توصیف برای سطح زمین طی میلیاردها سال است؟ (TIMSS)

الف) سطح هموار زمین به تدریج به طرف بالا فشرده شده است و به کوه های بلند و بلندتر تبدیل شده تا این که سطح زمین از کوه پوشیده شده است.

ب) کوه های بلند به تدریج فرسایش پیدا کرده اند، به گونه ای که بیشتر سطح زمین هم سطح دریا شده است

ج) در حین شکل گیری مداوم کوه های جدید، کوه های بلند به تدریج فرسایش پیدا کرده اند.

د) کوه های بلند و دشت های مسطح میلیاردها سال به تغییراتی اندک کنار کنار یکدیگر وجود داشته اند.

19 – میزان برقراری جریان همرفتی در محل ورقه های دور شونده در سال حدود چند ..... می باشد.

الف) میلی متر

ب) سانتی متر

ج) متر

د) کیلومتر

20 – در کدام یک ازموارد زیر کوه ایجاد نمی شود؟

الف)‌دور شدن ورقه ها

ب) نزدیک شدن ورقه ها

ج) لغزیدن ورقه ها در کنار هم

د) برخورد دو ورقه ی قاره ای

21- کدام یک از موارد زیر در ایجاد جزایر قوسی نقش ندارند؟

الف) اختلاف دمای سطح زمین با اعماق زمین

ب) رسوبات ورقه ی اقیانوسی

ج) گودال عمیق اقیانوسی

د) اختلاف خواص فیزیکی و شیمیایی ورقه ی اقیانوسی و قاره ای

22 – علت اصلی برقراری جریان (همرفتی) در قسمت های خمیری گوشته ی زمین چیست؟ ( ورودی نمونه -0 82)

الف) سختی سنگ کره و ایجاد اختلاف چگالی

ب) آتش فشان وچگالی زیاد

ج) دما، وقوع زلزله و اختلاف چگالی

د) دما، فشار و ایجاد اختلاف چگالی

23 – کدام یک از دریاهای زیر بازمانده ی دریای تتیس (Tethys) نمی باشد؟

الف) مدیترانه

ب) سرخ

ج) مازندران

د) سیاه

24 – کدام یک از کوه های زیر حاصل دور شدن ورقه ها است؟

الف)‌کلیمانجارو و وکنیا

ب) آلپ و کنیا

ج) اورال و آپالاش

د) کلیمانجارو و زاگرس

25 – به نظر شما سنگ های دگرگونی بیشتر در کجا تشکیل می شوند؟

الف)‌محل دور شدن ورقه ها

ب) محل نزدیک شدن ورقه ها

ج) در حاشیه ی ورقه های لغزنده

د) اطراف جزایر قوسی

26 – از سال 1288 تا 1376 بزرگترین زلزله ایران در کدام منطقه بوده است؟

الف) طبس

ب) رودبار

ج) دورود

د) لاریجان

پاسخ تشریحی سؤالات فصل چهارم

1. ج

2. ج - تشابه فسیلی، تشابه شکل کناره های قاره ها مثل قاره ی آفریقا و آمریکا جنوبی و تشابه برخی از سنگ های قاره ها با هم

3. ب – زلزله : در بعضی مناطق مثل محل لغزیدن ورقه فقط زلزله داریم . در محل هایی که آتش فشان داریم زلزله هم داریم

4. الف – این ورقه ها که بیشتر در بستر اقیانوس ها وجود دارند از هم دور می شوند و مواد مذابی که از درون زمین و سست کره ی داغ بالا می آیند فاصله ی ایجاد شده در بین آنها را پر می کنند با این ترتیب پس از سرد شدن مواد، پوسته ی اقیانوسی جدید( لیتوسفر) در بین دو ورقه ی دور شونده پدید می آید.

5. ج – در برخورد دو ورقه ی اقیانوسی یکی از ورقه ها به زیر دیگری فرو می رود. ورقه ی فرو رانده شده ذوب می شود و مواد مذاب حاصل از آن از بستر اقیانوس خارج می گردد. با ادامه ی فالیت این آتش فشان ها، جزایری سر از آب بیرون می آورند که به مجموعه ی آنها جزایر قوسی گفته می شود.

6. الف – به دلیل تشکیل پوسته جدید در محل ورقه های دور شونده در بستر اقیانوس ها، سنگ های جوان تر در این منطقه ایجاد می شوند.

7. ج - اصطلاح «زمین ساخت ورقه ای» حدود 50 سال بعد از ارائه ی نظیریه وگنر و با جمع آوری اطلاعات بیشتر در این زمینه از طرف عده ای از دانشمندان عنوان شد.

8. ج – حرکت ورقه ها افقی است و نه عمودی

9. الف – به دلیل دما و فشار در نرم کره و ایجاد اختلاف چگالی در آن و بالا آمدن بخش سبک تر نرم کره و ایجاد حرکت در ورقه ها روی نرم کره

10 .ب – بستر اقیانوس ها یعنی محل دور شدن ورقه ها

11. الف – کوه های میان اقیانوسی حاصل بالا آمدن نرم کره در محل دور شدن ورقه ها و سرد شدن این مواد مذاب خارج شده می باشد.

12 . الف – گودال عمیق در برخورد دو ورقه ی اقیانوسی با هم یا برخورد یک ورقه اقیانوسی با یک ورقه ی قاره ای به وجود می آید.

14. ب – د راین مورد چون هیچ کدام از ورقه ها فرو رونده نیستند پس ذوب نمی شوند در نتیجه آتش فشان نداریم.

15. د – ورقه ی اقیانوسی به زیر ورقه ی قاره ای فرو می رود در اعماق ذوب شده و مواد مذاب از شکاف های ورقه قاره ای خارج می شوند.

16. الف – وجود سنگ های جوان تر ( کم سن) نشان دهنده ی گسترش بستر اقیانوس و ایجاد پوسته جدید است.

17. ج – کوه میان اقیانوسی حاصل دور شدن ورقه ها است.

18 .ج – به دلیل حرکت مداوم ورقه امکان ایجاد کوه های جدید وجود دارد. از طرفی کوه های قدیمی به علت تأثیر عوامل جوی (فیزیکی و شیمیایی) دچار تغییر و فرسایش می شوند.

19. ب – حرکت جریان همرفتی حدود چند سانتی متر در سال می باشد

20 . ج – در این اتفاق زلزله های شدید ایجاد می شود

21. ج – اختلاف خواص فیزیکی وشیمیایی ورقه ها باعث فرو رفتن یکی از آنها به زیر دیگری می شود. رسوبات ذوب می شوند، بالا می آیند و به دلیل سرد بودن آب ها نسبت به اعماق زمین‌،منجمند شده و جزایر قوسی را ایجاد می کنند و گودال عمیق اقیانوسی در این زمینه نقشی ندارند.

22. د – دمای زیاد در اعمال باعث ذوب شدن بخشی ازنرم کره و کاهش چگالی آن شده و در نتیجه باعث حرکت رو به بالای آن می شود و جریان همرفتی را به وجود می آورد.

23. ب – دریاهای مازندران، مدیترانه و سیاه باز مانده ی دریای یکپارچه ی اولیه( تتیس) می باشند.

24. در قسمت شرق آفریقا پدیده ی باز شدن پوسته قاره ای مشهود است و کوه های کلیمانجارو و کنیا نیز حاصل همان فعالیت ها هستند.

25. ب – به دلیل فشار زیاد در محل برخورد ورقه ها سنگ دگوگونی ایجاد می شود.

26. الف – در شهریور ماه 1357 در طبس با بزرگی 7/7 در مقیاس ریشتر

منبع مطلب : shahriyarmmoallem1.blogfa.com

مدیر محترم سایت shahriyarmmoallem1.blogfa.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.