آیا بعد از زلزله دوباره زلزله می آید

آیا بعد از زلزله دوباره زلزله می آید را از سایت پست روزانه دریافت کنید.

زلزله اصلی یا پیش‌لرزه؟

زمین‌لرزه ۱/ ۵ ریشتری ۴۸ دقیقه بامداد جمعه ۱۹ اردیبهشت‌ماه که منجر به ثبت دست‌کم ۲۲۰ دقیقه هولناک در پایتخت و در میان شهروندان تهرانی شد از همان دقایق اولیه پس از وقوع، با طرح یک سوال مهم در ذهن عموم مردم همراه شد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» از همان دقایق اولیه بعد از وقوع زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری 48 دقیقه بامداد دیروز و درحالی‌که این زمین‌لرزه بعد از یک لرزش (پیش‌لرزه) 9/ 2 ریشتری در ساعت 23:30 دقیقه پنج‌شنبه رخ داد، به‌دلیل عدم اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع درخصوص ماهیت این زمین‌لرزه، طرح یک سوال مهم مبنی‌بر پیش‌لرزه بودن زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری یا اصلی بودن آن، منجر به وحشت عمومی و هجوم شهروندان به خیابان‌ها و توقف خودروها در حاشیه بزرگراه‌ها، پارک‌ها و... شد.

از ساعت 48 دقیقه بامداد - زمان وقوع زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری - تا سحرگاه روز جمعه 10 اردیبهشت‌ماه 220 دقیقه هولناک همراه با وحشت عمومی در شهر تهران تجربه شد. هرچند این ترس و نگرانی در ساعات بعدی نیز در شهروندان ادامه یافت اما پس از سحرگاه روز جمعه اکثر شهروندانی که در حاشیه بزرگراه‌ها و پارک‌ها در خودروهای خود پناه گرفته بودند به منازلشان بازگشتند.

با این حال تا ساعات میانی روز جمعه-زمان تنظیم این گزارش-همچنان یک ابهام مهم در ذهن شهروندان تهرانی وجود داشت مبنی‌بر اینکه آیا زلزله 1/ 5 ریشتری زمین‌لرزه اصلی بوده یا یک پیش‌لرزه ومقدمه‌ای برای وقوع یک زمین‌لرزه مهیب‌تر در پایتخت-زمین‌لرزه‌ای با بزرگای بیش از 7 ریشتر- بوده است؟

زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری بامداد جمعه 19اردیبهشت در تهران با منشا گسل مشاء، تمام پایتخت و 5 استان دیگر را لرزاند. این زمین‌لرزه علاوه‌بر استان تهران در استان‌های قم، قزوین، البرز، مرکزی و گیلان نیز احساس شد. این زمین‌لرزه به‌خصوص به شکلی بسیار شدید در شرق و غرب تهران احساس شد، هرچند شدت لرزش زمین در شرق تهران بنا بر اعلام شهروندان و ساکنان مناطق شرقی پایتخت بیش از غرب بود. با این حال در غرب تهران نیز همچون شرق تهران این زمین‌لرزه به شکل لرزش شدید همراه با صدای مهیب انفجار (بنا بر اعلام شهروندان ساکن در طبقات اولیه ساختمان‌های مسکونی) احساس شد. صدای انفجار شنیده شده در زمان وقوع زمین‌لرزه بامداد دیروز پایتخت، ناشی از فعل و انفعالات درونی زمین تحت‌تاثیر لغزش لایه‌های درونی زمین و فعالیت گسل‌ها در عمق زمین ایجاد شد.

اطلاعات مربوط به این زمین‌لرزه نشان می‌دهد کانون این زمین‌لرزه در 6 کیلومتری شمال شهرستان دماوند و 2 کیلومتری شمال روستای مشاء از توابع دماوند بوده است. هرچند در ساعات اولیه پس از وقوع این زمین‌لرزه برخی از منابع خبری و مسوولان محل وقوع این زمین‌لرزه را روستای وادان و برخی دیگر روستای زیارت از توابع دماوند اعلام کردند. اما یافته‌های «دنیای‌اقتصاد» بر پایه اطلاعات اعلام شده ازسوی علی بیت‌اللهی، زلزله‌شناس برجسته ایرانی محل دقیق این زمین‌لرزه را 2 کیلومتری شمال روستای مشاء نشان می‌دهد. این زمین‌لرزه در عمق 7 کیلومتری به وقوع پیوست که از نظر زلزله‌شناسان جزو زلزله‌های نزدیک به سطح زمین محسوب شده و به همین دلیل به شکلی بسیار شدید از سوی شهروندان احساس شد. اطلاعات درج‌شده در سایت مرکز لرزه‌نگاری کشوری وابسته به موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران همچنین نشان می‌دهد کانون این زمین‌لرزه در 13 کیلومتری رودهن، 16 کیلومتری بومهن و در فاصله 58 کیلومتری از مرکز شهر تهران قرار داشته که فاصله آن تا مرز شرقی تهران نیز 42 کیلومتر بوده است.

گسل مسبب این زمین‌لرزه، گسل مشاء، با طول بیش از 300 کیلومتر به‌عنوان یکی گسل‌های اصلی و خطرناک شهر تهران با توان‌ لرزه‌زایی با بزرگای بیش از 7 ریشتر محسوب می‌شود که از امتداد شرقی فیروزکوه شروع شده و در ادامه به سمت شمال تهران و مناطق شمالی طالقان از توابع کرج کشیده می‌شود. این گسل در ردیف خطرناک‌ترین گسل‌های شهر تهران قرار دارد و در خطوط ارتفاعی شمالی پایتخت قرار گرفته است. هرچند در برخی از منابع اطلاع‌رسانی طول این گسل حدود 200 کیلومتر اعلام شده است. یافته‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد از آنجا که گسل مشاء از قطعات مختلفی تشکیل شده است در برخی از موارد زلزله‌شناسان و زمین‌شناسان برای برخی از قطعات و بخش‌های این گسل اسامی دیگری تعریف کرده‌اند، اما چنانچه کل این گسل به‌عنوان گسل مشاء در نظر گرفته شود طول آن بیش از 300 کیلومتر برآورد می‌شود. گسل مشاء، گسلی طویل، اساسی و لرزه‌زا است که در طول رشته کوه البرز و از شمال آن روی دامنه‌های جنوبی رانده شده است. گسل مشا در بالا دست سد لتیان با گسل شمال تهران تلاقی دارد و به همین دلیل لغزش و فعالیت هر یک از دو گسل مشاء یا شمال تهران، به حرکت گسل دیگر ختم می‌شود. از نظر زمین شناسی شهر تهران در نزدیکی رشته کوه البرز و در یک دشت وسیع قرار گرفته است که چند رشته گسل فعال، اصلی و فرعی در آن وجود دارد؛ مهم‌ترین گسل‌های شهر تهران عبارتند از گسل مشاء با طول تقریبی بیش از 3۰۰ کیلومتر، گسل شمال تهران با طول تقریبی ۹۰ کیلومتر و گسل جنوب ری با طول تقریبی ۲۰ کیلومتر. گسل شمال تهران و گسل مشاء در محدوده جنوب لواسان و شرق روستای ایران در حدود 20 تا 25 کیلومتری غرب رومرکز زلزله 1/ 5 با هم تلاقی دارند. پیش‌تر (در سال ۹۲) یک بررسی از سوی یک زلزله‌شناس –جمیله واشقانی- درباره فعالیت‌های گسل‌های تهران از روی داده‌های لرزه‌ای و زمین‌ساختی سال‌های ۷۵ تا ۸۹ انجام شده بود که نتایج آن مشخص می‌کند: گسل‌های ایوانکی، کهریزک، مشاء و شمال تهران، گسل‌هایی با پتانسیل بالای فعالیت شناخته می‌شوند که بر این اساس، پیش‌بینی احتمال رخداد زلزله‌ای با بزرگای ۷ تا ۵/ ۷ ریشتر در گستره تهران منطقی به‌نظر می‌رسد.

اطلاعات دریافت شده درخصوص جزئیات این زمین‌لرزه نشان می‌دهد با توجه به آنکه این زمین‌لرزه در عمق 7 کیلومتری به وقوع پیوسته است در کانون وقوع زمین‌لرزه به سمت عمودی احساس شده اما در فواصل دورتر از کانون زمین‌لرزه، لرزش به‌صورت افقی احساس شد. در واقع ساکنان غرب تهران این زمین‌لرزه را به‌صورت افقی احساس کردند.

نخستین گزارش کارشناسی سازمان نقشه‌برداری کشور از زلزله تهران نشان می‌دهد: اولین نویز لرزه‌ای در ساعت 17:52 روز پنج‌شنبه 18 اردیبهشت 99 در دستگاه ثقل‌سنج 83 ثبت شده تا اینکه در ساعت 47 دقیقه و 21 ثانیه بامداد به اوج خود رسیده است. پس از آن از ساعت 2:53 دقیقه روز جمعه 19 اردیبهشت‌ماه 99 تقریبا نویز لرزه‌ای قابل ملاحظه‌ای تا ساعت 9 صبح توسط دستگاه ثبت نشده و دستگاه به حالت پایداری رسیده است. این روند در دستگاه ثقل‌سنج 84 نیز مشابه بوده است.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» از بامداد دیروز به‌خصوص ازهمان دقایق اولیه پس از وقوع زمین‌لرزه تحت‌تاثیر ضعیف‌ترین شکل اطلاع‌رسانی و مدیریت بحران در شهر تهران ابهامات درباره ماهیت زلزله 1/ 5 ریشتری پایتخت به شکل تصاعدی در ذهن شهروندان افزایش یافت. محور این ابهامات طرح یک سوال مهم بود مبنی‌بر اینکه آیا زمین‌لرزه شدید 1/ 5 ریشتری 48 دقیقه بامداد 19 اردیبهشت‌ماه زمین‌لرزه اصلی بوده یا پیش‌لرزه زمین‌لرزه بزرگ‌تری که در ساعات و دقایق بعد احتمال وقوع خواهد داشت؟ همین ابهام و نگرانی و توزیع آن در سطح شهر به شکل تصاعدی باعث شد از ساعت یک بامداد دیروز تا ساعت 3 حجم زیادی از خودروهای شخصی کنار بزرگراه‌ها و حاشیه پارک‌ها و در برخی دیگر از معابر پناه گرفته و از آنجا که مردم در ساعات اولیه پس از وقوع زمین‌لرزه موفق به کسب اطلاع از منابع خبری موثق درخصوص اصلی بودن یا پیش‌لرزه بودن زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری نشدند این بی‌اطلاعی وحشت عمومی گسترده‌ای را در سطح پایتخت سبب شد. با این حال، تحقیقات انجام شده از سوی «دنیای‌اقتصاد» در ساعات ابتدایی صبح دیروز تا 4 بعد از ظهر جمعه (زمان تنظیم این گزارش) با استناد به گفت‌وگوهای انجام شده با برخی از زلزله‌شناسان مطرح از جمله علی‌بیت‌اللهی نشان داد دست‌کم سه نشانه مهم وجود دارد که این زمین‌لرزه –زلزله 1/ 5 ریشتری - زلزله اصلی بوده است و پیش‌لرزه محسوب نمی‌شود؛ البته این موضوع احتمال وقوع زمین‌لرزه بزرگ‌تر در ساعات و روزهای بعدی را از بین نمی‌برد. بلکه علاوه‌بر اینکه این زمین‌لرزه به‌طور قطع زلزله اصلی بوده و پیش‌لرزه نبوده است احتمال اینکه در ساعت‌ها و روزهای بعد زمین‌لرزه اصلی دیگری با شدت وبزرگای بیشتر نیز به وقوع بپیوندد منتفی نیست.

به این معنا که حتی در صورت وقوع زمین‌لرزه بزرگ‌تر در ساعت‌ها و روزهای آینده، هر دو زمین لرزه، زمین‌لرزه اصلی محسوب می‌شود. نشانه اول درخصوص اصلی بودن زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری بامداد دیروز وقوع پیش‌لرزه 9/ 2 ریشتری حدود یک ساعت و 18 دقیقه قبل از زلزله 1/ 5 ریشتری است. ساعت 23:30 دقیقه پنج‌شنبه 18 اردیبهشت‌ماه در همان منطقه وقوع زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری پیش‌لرزه 9/ 2 ریشتری به وقوع پیوسته که اطلاعات مربوط به آن در سایت مرکز لرزه‌نگاری کشوری وابسته به موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران موجود است.

همچنین براساس اعلام بیت‌اللهی، زلزله‌شناس ایرانی، معمولا «پیش‌لرزه‌ها به مراتب، بزرگای کمتر از 5 ریشتر دارند»؛ بنابراین این موضوع هم به‌عنوان نشانه دوم تایید می‌کند که زمین‌لرزه 48 دقیقه بامداد جمعه، زلزله اصلی بوده است. نشانه سوم هم اینکه از ساعت 48 دقیقه بامداد به بعد، به‌طور مداوم پس‌لرزه‌هایی با بزرگای کمتر از 4 ریشتر به ثبت رسیده است. بنا بر اعلام مسوولان مدیریت بحران شهر تهران تا قبل از ظهر دیروز بیش از 38 پس‌لرزه در منطقه کانون وقوع زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری به وقوع پیوسته است. بیت‌اللهی همچنین اعلام کرد: با توجه به رخداد پیش‌لرزه 9/ 2 در همان منطقه و در ادامه رخداد زلزله 1/ 5 ریشتری، احتمال وقوع زلزله‌های بزرگ‌تر در کوتاه‌مدت بعید است. هرچند که در مورد رخداد زلزله‌ها هیچ‌گونه قطعیتی وجود ندارد. براساس اطلاعات مندرج در سایت مرکز لرزه‌نگاری کشوری نیز تا ساعت 4 بعداز ظهر دیروز (زمان تنظیم این گزارش)، مجموعا هفت پس‌لرزه با بزرگای بین 2 تا5/ 3 ریشتر به ثبت رسید. اطلاعات مندرج در سایت مرکز لرزه‌نگاری همچنین نشان می‌دهد طی یک‌ماه گذشته مجموعا 11 زمین‌لرزه با بزرگای بین 2 تا 4 ریشتر در کانون وقوع زمین‌لرزه بامداد دیروز دماوند به وقوع پیوسته است. این موضوع نشان می‌دهد مدیریت بحران شهر تهران در حالی بامداد دیروز پس از وقوع زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری عملا غافلگیر شده و موفق به مدیریت صحیح و به موقع بحران در راستای اطلاع‌رسانی درست و کامل به شهروندان نشد که در صورت توجه به ساده‌ترین اطلاعات در دسترس که همان اطلاعات ژئوفیزیک درخصوص زمین‌لرزه‌های رخ داده در یک ماه اخیر در کانون زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری است می‌توانست شرایط را به نحو بهتری مدیریت کند. اما وضعیت بامداد جمعه و عدم مدیریت بحران مناسب در ساعات اولیه بعد از وقوع زمین‌لرزه نشان داد کوچک‌ترین توجهی به داده‌های آماری یک ماه گذشته درخصوص زمین‌لرزه‌های رخ‌داده در منطقه دماوند نشده بوده است.

این در حالی است که از سال 94 به بعد طبق اعلام سازمان مدیریت بحران شهر تهران گسل مشاء به سامانه هشدار سریع زلزله مجهز شد. در سال‌های اخیر مکرر اعلام شد که این سامانه در ثانیه‌های قبل از وقوع زمین‌لرزه و رسیدن موج ثانویه زلزله به شهر از طریق دریافت سیگنال‌های مربوط به موج اولیه، فعالیت گسل را احساس می‌کند و این سیگنال را به‌عنوان علائم وقوع زمین‌لرزه به دستگاه‌های مربوطه از جمله شهرداری تهران به‌عنوان مدیریت عالیه بحران شهر تهران مخابره می‌کند. این در حالی است که تاکنون هیچ اطلاع و آماری درباره واکنش یا عدم واکنش این سامانه درخصوص هشدار سریع زلزله بامداد روز گذشته دماوند با منشأ گسل مشاء منتشر و اعلام نشده است. مشخص نیست که آیا در واقعیت این سامانه هشدار سریع نصب شده است یا خیر؟ در صورت نصب آیا قبل از وقوع زمین‌لرزه به درستی عمل کرده است یا خیر؟ و همچنین اینکه چرا به‌رغم اینکه هزینه و سرمایه‌ سنگینی صرف نصب این دستگاه شده چرا عملا از اطلاعاتی که احتمالا از این سامانه دریافت شده برای کاهش تلفات وخسارت‌ها استفاده نمی‌شود؟

بنا بر آنچه پیش از این در این خصوص اعلام شده بود، فعالیت آزمایشی سامانه «هشدار سریع زلزله» در تهران، با نصب ۶ سنسور در محوطه پژوهشگاه بین‌المللی زلزله آغاز شد. این سامانه شتاب‌نگار، جنبش‌های درونی زمین را ثبت و پردازش می‌کند و این قابلیت را دارد که چند ثانیه قبل از وقوع و سرایت امواج زمین‌لرزه، علائم خطر را به نهادها و سازمان‌های مسوول مدیریت بحران ارسال کند. این تجهیزات تولید داخل، روی سازه‌های استراتژیک همچون سد، نیروگاه و حتی ساختمان‌ها نیز قابل نصب است و بعد از تاییدیه نتایج تست مقدماتی، در فواصل دور از شهر و در محدوده گسل‌ها تعبیه می‌شود.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در‌حالی‌که سال 98 به لحاظ وضعیت لرزه‌خیزی برای شهر تهران سالی آرام و بدون رخداد زمین‌لرزه شدید بود، اما تهران در سال 96 و 97 زمین‌لرزه‌های نسبتا شدید تا خفیف را تجربه کرد. در واقع سال‌های 96 و 97 پس از سال‌ها، سال‌هایی پرتنش به لحاظ لرزه‌خیزی برای تهران محسوب می‌شود. بعد از یک دوره استراحت یک ساله مجددا در سال 99 و در بامداد جمعه 19 اردیبهشت‌ماه رخداد زمین‌لرزه 1/ 5 ریشتری آرامش موقت تهران به لحاظ وضعیت لرزه‌خیزی را مختل کرد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در گزارشی که در سال 97 منتشر شد اعلام شد: آمریکا توسط زلزله‌شناسان نشان داد براساس رفتار زمین در ۱۰۰ سال گذشته در نقاط مختلف جهان، آغاز سال ۲۰۱۸ می‌تواند، شروع پنج ساله تشدید زلزله‌های بزرگ در دنیا باشد.

بزرگ‌ترین زلزله پایتخت در سال‌های اخیر مربوط به زمین‌لرزه 2/ 5 ریشتری تهران در تاریخ چهارشنبه 29 آذرماه 96 بود که در ساعت 23 و 27 دقیقه پایتخت را به لرزه درآورد و مشابه رویداد زمین‌لرزه بامداد دیروز شهروندان تهرانی را به خیابان‌ها کشید. در دقایق اولیه بعد از وقوع این زمین‌لرزه در شرایطی که تهران درگیر با بحران آلودگی هوا بود خروج حجم بسیار زیادی از خودروها از منازل و تردد آنها در شهر، منجر به تشدید آلودگی هوا و افزایش شاخص آلودگی هوای شهر تهران به شکل بی‌سابقه شد.

گسل مسبب این زمین‌لرزه در آن زمان گسل ماهدشت-جنوب کرج و مدت زمان وقوع این زمین‌لرزه حدود 5 ثانیه اعلام شد. قبل از وقوع این زمین‌لرزه در روز پنج‌شنبه نهم آذرماه 96 نیز زمین‌لرزه‌ای به بزرگای 8/ 3 ریشتر در منطقه دماوند و در عمق 7 کیلومتری به وقوع پیوست؛ کانون این زمین‌لرزه 6 کیلومتری شهرستان دماوند و 66 کیلومتری شهر تهران بود. این زمین‌لرزه نیز تحت‌تاثیر جنبش گسل مشاء ایجاد شد. سوابق ثبت‌شده لرزه‌زایی شدید گسل مشاء از اصلی‌ترین و خطرناک‌ترین گسل‌های شهر تهران به سال 958 میلادی برمی‌گردد. این گسل در سال 958 میلادی منجر به ایجاد زمین‌لرزه 7/ 7 ریشتری شد؛ پس از آن در سال 1665 میلادی این گسل منجر به وقوع زمین‌لرزه 5/ 6 ریشتری و در سال 1830 میلادی منجر به وقوع زمین‌لرزه 1/ 7 ریشتری شد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» بر مبنای تقسیم‌بندی‌های صورت‌گرفته زلزله‌ها از نظر بزرگی به هفت دسته تقسیم می‌شوند. زلزله‌های با بزرگی کمتر از ۲ ریشتر در گروه خردلرزه‌ها (micro)، بین ۲ تا ۴ ریشتر، ریز (minor)، بین ۴ تا ۵ ریشتر، کوچک (light)، بین ۵ تا ۶ ریشتر، متوسط (moderate)، بین ۶ تا ۷ ریشتر، شدید (strong)، بین ۷ تا ۸ ریشتر، اصلی (major) و بیش از ۸ ریشتر، بزرگ (great) اطلاق می‌شود. 

گزارش تصویری؛ دو بحران در یک شب
هنگام زلزله چه باید کرد؟

منبع مطلب : donya-e-eqtesad.com

مدیر محترم سایت donya-e-eqtesad.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

زمین‌لرزه

زمین‌لرزه، زلزله لرزش و جنبش زمین است که به علّت آزاد شدن انرژی تخلیه شده از سنگ‌ها در گسل‌های پوسته زمین در مدّتی کوتاه روی می‌دهد. محلّی که منشأ زمین‌لرزه است و انرژی از آنجا خارج می‌شود را هایپوسنتر، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را مرکز سطحی زمین‌لرزه می‌گویند. پیش از وقوع زمین‌لرزهٔ اصلی معمولاً زلزله‌های نسبتاً خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به پیش‌لرزه معروف‌اند. به لرزش‌های بعدی زمین‌لرزه نیز پس‌لرزه می‌گویند که با شدّت کمتر و با فاصلهٔ زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهد. هرچقدر تعداد پیش لرزه‌ها بیشتر باشد، مقدار ریشتر زمین لرزهٔ اصلی، کمتر می‌باشد.

زمین لرزه نتیجهٔ رهایی ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین است که امواج ارتعاشی را ایجاد می‌کند. زمین‌لرزه‌ها توسط دستگاه زلزله‌سنج یا لرزه‌نگار ثبت می‌شوند. هر چقدر، کانون زلزله عمیق‌تر باشد، آسیب رسیدگی هم، کمتر می‌شود. مقدار بزرگی یک زلزله متناسب با انرژی آزاد شده زلزله است. زلزله‌های کوچک‌تر از بزرگی ۳ ریشتر اغلب غیر محسوس و بزرگ‌تر از ۶ ریشتر خسارت‌های جدی را به بار می‌آورند، البته ریشتر که هر واحد اضافه آن حدوداً ده برابر قبلی است (مثلاً ۵ نسبت به ۶) فقط واحد اندازه و شدت انرژی تخلیه شده‌است اما عوامل متعدد دیگری از فاصله گرفته (عمق بیشتر تأثیر کمتر از زیر ده کیلومتر تا ۷۰۰ کیلومتر همین‌طور فاصله بیشتر افقی از رومرکز) تا جهت لرزش (عمودی یا ضربه‌ای) و نوع طول موج لرزش^{[نیازمند منبع]} (فاصله جابجایی مکانی رفتی و برگشتی در هر لرزش) در میزان تخریب تأثیر دارند. امواج زلزله سه نوع P و S (امواج بدنی) و سطحی دارند که نوع P که اول می‌آید به امواج فشاری یا طولی مشهور است زیرا امواجش ضربه‌ای بوده و در جهت انتشار می‌لرزانند (مانند بازی کشیدن طناب) و در پوسته زمین با سرعت ۱٫۵ تا ۸ کیلومتر در ثانیه پیش‌می‌روند برعکس امواج S یا امواج قیچی تا ۱٫۷ بار سرعتشان کمتر است و در جهت عمود بر خط انتشار می‌لرزانند (مانند تکاندن سفره) اما نمی‌توانند از مایعات مثلاً آب یا سنگ مذاب مثل هسته بیرونی زمین رد شوند. زمین‌لرزه شدید در عمق با زاویه‌ای ۱۰۵ درجه نواحی سطحی را می‌لرزاند و نواحی ورای این زاویه منطقه سایه نامیده می‌شوند و از این رو تجربه نشان داده که امواج P فشاری نسبت به S دامنه بسیار وسیع‌تری از منطقه سایه را پوشش می‌دهند و موج P می‌تواند با تغییر جهت و گذر از گوشته یا هسته بیرونی زمین منطقه‌ای بسیار دور از رومرکز را بلرزاند.^[۱]

در نزدیکی سطح زمین، زلزله به صورت ارتعاش یا گاهی جابجایی زمین نمایان می‌شود. زمانی که رومرکز در داخل دریا باشد، در صورت تغییر شکل زیاد و سریع بستر دریا باعث ایجاد سونامی می‌شود که معمولاً در زلزله‌های بزرگ‌تر از بزرگی هشت ریشتر اتفاق می‌افتد. ارتعاشات زمین باعث ریزش کوه و همین‌طور فعالیت‌های آتشفشانی می‌شوند.

در حالت کلی کلمهٔ زمین‌لرزه هر نوع ارتعاشی را در بر می‌گیرد - چه ارتعاش طبیعی چه مصنوعی توسط انسان - که موجب ایجاد امواج ارتعاشی می‌شود. زمین‌لرزه‌ها اغلب نتیجه حرکت گسل‌ها هستند، و همین‌طور می‌تواند حاصل فعالیت‌های آتشفشانی، ریزش کوه‌ها، انفجار معدن‌ها و آزمایش‌های هسته‌ای باشد.

نقطهٔ آغازین شکاف لرزه را کانون می‌نامند. مرکز زمین‌لرزه نقطه‌ای در راستای عمودی کانون و در سطح زمین است.

ریشه واژه زلزله[ویرایش]

زلزله واژه‌ای از ریشه عربی زلزل به معنی لرزش است. در گذشته زمین لرزه را بومَهَن^[۲] هم می‌نامیدند که برگرفته از فارسی باستان بوم مثنه مرکب از بوم (زمین) و مثنه (حرکت) به معنی حرکت زمین است.^[۳]

اقدامات پیش از زلزله[ویرایش]

آمادگی برای زلزله و اینکه بدانیم چه کار باید کنیم می‌تواند جان بسیاری از افراد را نجات دهد.^[۴]

توصیه‌های هنگام لرزش[ویرایش]

آرامش و اعتماد به نفس خود را در انجام دادن سریع نکات ایمنی حفظ کنید. ترس فقط سرعت عمل و صحت رفتار شما را کاهش می‌دهد.^[۶] قوانین مورفی ممکن است به آن بدی که فکر می‌کنید نباشد ولی اگر فکر کنید که به آن بدی نیست قطعاً به همان بدی خواهد بود، پس با آمادگی و اطمینان از خطر جلوتر باشید. هر لرزشی به معنی نزدیک بودن به مرکز زلزله نیست زیرا امواج فشاری برد طولانی‌تر و ناحیه سایهٔ وسیع‌تری دارند اما احتیاط کنید و با سنجیدن شرایط به عقل و هوش خود اعتماد کنید توصیه‌های متناقضی دربارهٔ خروج یا عدم خروج از ساختمان هست که بستگی به قدرت تشخیص شما دارد.
در توصیه‌های زیر مواردی از باورهای اشتباه که نباید انجام داد مانند ایستادن در چهارچوب درب وجود دارد که توسط دانشگاه واشینگتن معرفی می‌شوند.

در ساختمان[ویرایش]

خارج از ساختمان[ویرایش]

دروغ مثلث حیات[ویرایش]

***دانشگاه واشینگتن: شایعه مثلث زندگی بواسطه ایمیل‌های متعددی به سرعت منتشر شد که گونه دیگری از «بخواب، پناه بگیر و منتظر باش» می‌باشد و بسیار خطرناک است. این باور که همیشه کنار میز بودن بهتر از زیر آن است بر اساس استدلال‌های اشتباه زیر است:^[۸]

زلزله‌های طبیعی[ویرایش]

زلزله‌های تکتونیکی در هر جای زمین که در آن انرژی کرنشی کشسانی به میزان کافی برای گسترش شکستگی در امتداد صفحهٔ گسل ذخیره شده باشد، رخ خواهند داد. در مرزهای صفحه‌های پوسته زمین که بزرگترین صفحه‌های گسل روی زمین را ایجاد می‌کنند، صفحات کنار یکدیگر حرکت یکنواخت و (aseismically) خواهند داشت اگر هیچ بی‌نظمی یا ناهمواری در امتداد مرزهای آن‌ها که باعث افزایش مقاومت اصطکاکی می‌شود، وجود نداشته باشد. بیشتر مرزها دارای این ناهمواری‌ها هستند و این منجر به رفتار چوب – لغزشی (stick-slip behavior) می‌شود. هنگامی که مرزهای صفحه قفل شده باشد، ادامهٔ حرکت نسبی بین صفحات منجر به افزایش تنش و در نتیجه افزایش انرژی انباشته شده در توده‌های نزدیک سطح گسل می‌شود. این افزایش ادامه می‌یابد تا زمانی که تنش افزایش یافته به اندازه‌ای کافی برسد و از طریق شکستن ناهمواری‌ها، ناگهان از بخش قفل شدهٔ گسل اجازه لغزش بیابد و انرژی ذخیره شده را آزاد کند. این انرژی به صورت امواج لرزه‌ای آزاد شده و تابیده شدن گرمای اصطکاکی سطح گسل، و شکستن سنگ آزاد می‌شود که در نتیجه باعث ایجاد زلزله می‌شود. این روند تدریجی ساخت تنش و کرنش که موجب شکست ناگهانی و تولید زلزله است به عنوان نگرهٔ بازگشت کشسان (elastic rebound theory) خوانده می‌شود. تخمین زده می‌شود که تنها ۱۰ درصد یا کمتر، از کل انرژی زلزله به صورت انرژی لرزه‌ای آزاد می‌شود. بیشترین بخش انرژی زلزله صرف شکستگی سنگ‌ها یا تبدیل به حرارت تولید شده توسط اصطکاک می‌شود؛ بنابراین، زمین لرزه انرژی کرنشی نهفتهٔ کشسانی زمین نزدیک گسل را کاهش می‌دهد و درجه حرارت آن را افزایش می‌دهد، اگرچه این تغییرات نسبت به جریان همرفت و رسانایی گرمای خارج شده از اعماق زمین ناچیزاست.

زلزله از شکسن ناکهانی سنگ‌های درون زمین اتفاق می افتتد.

شاید که شما فکر کنید که اکثراً در زمستان زلزله می‌آید؟ بله درست است دلیل اش هم این است که زمانی دمای زمین کم است تراکم سنگ‌ها کمتر است و راحتر می‌شکنند.

انواع گسل زلزله[ویرایش]

سه نوع عمده از گسل وجود دارد که ممکن است موجب زلزله بشوند: نرمال، معکوس (محوری) و ضربه‌ای-لغزشی. گسل‌های نرمال و معکوس نمونه‌هایی از شیب - لغزش هستند، که در آن جابه جایی در امتداد گسل در جهت شیب و حرکت بر روی آن‌ها شامل مؤلّفهٔ عمودی می‌شود. گسل نرمال عمدتاً در حوزه‌هایی رخ می‌دهد که پوسته مانند مرز واگرا در حال تمدید شدن است. گسل معکوس در مناطقی که پوسته مانند مرز همگرا در حال کوتاه شدن است رخ می‌دهد. گسل‌های ضربه‌ای - لغزشی ساختمان‌های شیب داری دارند که دو طرف گسل به صورت افقی در کنار یکدیگر می‌لغزند؛ مرزهای تبدیلی نوع خاصی از گسل ضربه‌ای – لغزشی هستند. زلزله‌های بسیاری ناشی از جنبش در گسل‌هایی هستند که شامل هر دو نوع شیب - لغزش و ضربه‌ای- لغزشی است، این لغزش به عنوان مورب شناخته شده‌است.

زمین لرزه‌های دور از مرزهای صفحه‌ها[ویرایش]

از آنجایی که مرزهای صفحه‌ها در درون سنگ کره قاره‌ها رخ می‌دهد، تغییر شکل در منطقه‌ای بسیار بزرگ‌تر از مرز صفحه پخش شده‌است. مانند تبدیل قاره‌ای گسل سان آندریاس، بسیاری از زمین لرزه‌ها به دور از مرز صفحه رخ می‌دهند و به گونه‌های توسعه یافته در منطقه وسیع تری از تغییر شکل ناشی از نا منظمی در رابطه با گسل ردیابی هستند (به عنوان مثال منطقه «بزرگ خم».) زلزله نورتریج با جنبش در رانش کوه درون چنین منطقه‌ای در ارتباط بود. مثال دیگر مرز صفحه همگرا و به‌شدت مایل بین پلیت عربی و اوراسیا است که بخشی از شمال غربی کوه‌های زاگرس می‌باشد. تغییر شکل در ارتباط با مرز این صفحه به پوستهٔ تقریباً خالص که جنبش‌های عمود بر مرز در منطقه وسیعی در جنوب غربی و حرکات تقریباً خالص ضربه‌ای- لغزشی در امتداد گسل‌های اصلی نزدیک به مرز واقعی صفحه‌ها تقسیم می‌شود. این توسط مکانیسم کانونی زمین لرزه نشان داده‌است. همه صفحات تکتونیکی میدان تنش داخلی ناشی از تعاملات خود با صفحات مجاور و بارگیری یا تخلیه رسوبی دارند. (به عنوان مثال deglaciation.) این تنش‌ها ممکن است برای ایجاد شکست در امتداد گسل صفحه‌های موجود کافی باشند، و زلزله‌های میان صفحه‌ای را ظاهر کنند.

کانون-کم عمق و کانون-عمیق زلزله[ویرایش]

اکثر زلزله تکتونیکی در حلقه آتش درعمقی کمتراز ده‌ها کیلومتر ناشی می‌شوند. زلزله‌های درعمق کمتر از ۷۰ کیلومتر به عنوان زمین لرزه‌ها ی کانون-کم عمق طبقه‌بندی می‌شوند، در حالی که با فاصله کانونی بین ۷۰ و ۳۰۰ کیلومتر معمولاً 'کانون-میانی ' یا 'زلزله متوسط عمق' نامیده می‌شوند. در مناطق فرورانش، جایی که پوسته اقیانوسی مسن تر و سردتر در بشقاب تکتونیکی دیگر می‌رود، زلزله‌ها ممکن است در عمق بسیار بیشتری (در محدوده ۳۰۰ تا ۷۰۰ کیلومتر) رخ دهند. این نواحی مرتعش فعال همراه با فرورانش به عنوان مناطق (Wadati - Benioff) شناخته شده‌است. کانون-عمیق زلزله‌ها در عمق زیاد می‌باشند که در آن ناحیه، سنگ کره با توجه به درجه حرارت بالا و فشار دیگر شکننده نیست. مکانیسم احتمالی برای نسل کانون-عمیق زلزله‌ها ناشی از اولین تحت تغییر فاز به ساختار صلبی است.

زلزله‌ها و فعالیت‌های آتشفشانی[ویرایش]

بعضی از زلزله‌ها در مناطق آتشفشانی رخ می‌دهند، آن‌ها توسط حرکت ماگما در آتشفشان‌ها ایجاد می‌شوند. چنین زلزله‌هایی می‌توانند به عنوان هشدار دهنده‌ای زود هنگام فوران آتشفشانی را خبر دهند، مانند زلزله‌ها در طول فوران کوه سنت هلن در ۱۹۸۰. زیاد شدن زلزله‌ها در اطراف یک آتشفشان فعّال می‌تواند به عنوان نشانه‌ای برای قریب‌الوقوع بودن فعالیت آتشفشانی باشد. زیاد شدن فعالیت لرزه‌ای قبل از فوران یک آتشفشان می‌تواند توسط زلزله نگارها و دستگاه‌های شیب‌سنج (tiltimeters)ثبت شوند.

پس لرزه زلزله‌ای است که پس از زلزله اصلی، (mainshock) رخ می‌دهد. پس لرزه در منطقه همان شوک اصلی است، اما همیشه از لحاظ قدرت کوچکتر است. اگر پس لرزه بزرگ‌تر از شوک اصلی باشد، پس لرزه به عنوان شوک اصلی و شوک اولیه اصلی به عنوان Aftershock نام‌گذاری می‌شود. پس لرزه‌ها زمانی به وجود می‌آیند که پوسته در اطراف صفحه گسل جابه‌جا شده با اثرات شوک اصلی تطبیق داده می‌شود.

ازدحام زلزله، سلسله‌ای از زمین لرزه‌هاست که در منطقه‌ای خاص در مدت زمان کوتاهی اتفاق می‌افتند. آن‌ها با زلزله‌هایی که به دنبال آن‌ها مجموعه‌ای از پس لرزه‌هاست متفاوتند با توجه به این واقعیت که هیچ‌کدام از تک زمین لرزه‌ها در دنباله شوک اصلی نیست، بنابراین هیچ‌یک از قدرت قابل توجهی بالاتر از دیگران ندارد. نمونه‌ای از ازدحام زلزله، فعالیت پارک ملی یلو استون(Yellowstone) در سال۲۰۰۵می‌باشد.

گاهی اوقات یک سری از زمین لرزه‌ها به صورت طوفان زلزله رخ می‌دهد، که در آن زلزله به گسل پرخوشه ضربه می‌زند، که باعث لرزش یا توزیع مجدّد تنش از زلزله قبلی ارسال شده، می‌شود. مشابه پس لرزه‌ها اما در بخش‌های مجاور گسل، این طوفان‌ها طی سالیان اتفاق می‌افتد، همراه با برخی زلزله‌هایی که به اندازهٔ زلزله‌های اولیه مخرب‌اند. چنین الگویی در دنبالهٔ زلزله‌ها در گسل شمال آناتولی در ترکیه در قرن ۲۰ مشاهده شد و برای خوشه‌های غیرعادی قدیمی از زلزله بزرگ در خاور میانه استنباط شد.

حجم و تعداد دفعات وقوع[ویرایش]

حدود ۵۰۰٬۰۰۰ زمین لرزه در هر سال وجود دارد که از این تعداد ۱۰۰٬۰۰۰ تا می‌تواند احساس شود. زمین لرزهٔ کوچک به‌طور مداوم در سراسر جهان در مناطقی مانند کالیفرنیا و آلاسکا، ایالات متحده همچنین در گواتمالا، شیلی، پرو، اندونزی، ایران، پاکستان، آزورس در پرتغال، ترکیه، نیوزیلند، یونان، ایتالیا و ژاپن رخ می‌دهد، اما زلزله می‌تواند، تقریباً در هر نقطه‌ای رخ دهد، از جمله نیویورک، لندن و استرالیا. زمین لرزهٔ بزرگتر کمتر اتفاق می‌افتد، رابطه به صورت نمایی است؛ برای مثال، تقریباً ده برابراز زلزله‌ها ی بزرگتر از شدت ۴ در یک دوره زمانی خاص نسبت به زلزله‌های بزرگتر از شدت ۵ رخ می‌دهد. در (لرزه خیزی کم) انگلستان، به عنوان مثال، محاسبه شده‌است که عود به‌طور متوسط عبارتند از: زلزله ۳٫۷ -- ۴٫۶ در هر سال، زلزله ۴٫۷ -- ۵٫۵ هر ۱۰ سال، و زلزله ۵٫۶ یا بالاتر در هر ۱۰۰ سال است. این نمونه‌ای از قانون گوتنبرگ- ریشتر است. تعداد ایستگاه‌های لرزه‌ای از حدود ۳۵۰ در سال ۱۹۳۱ امروزه به هزارها از افزایش یافته‌است. نتیجتاً، تعداد بیشتری زمین لرزه نسبت به گذشته منتشر می‌شود، اما این به دلیل بهبود ابزار اندازه‌گیری است نه به دلیل افزایش تعداد زمین لرزه‌ها. (USGS) تخمین می‌زند که از سال ۱۹۰۰ تا به حال به‌طور متوسط ۱۸ زلزله بزرگ (قدر ۷٫۰–۷٫۹) و یک زلزله خیلی بزرگ (قدر ۸٫۰ یا بیشتر) در هر سال وجود داشته‌است، و این نسبت تقریباً ثابت بوده‌است. در سال‌های اخیر، تعداد زمین لرزه‌های بزرگ در هر سال کاهش یافته‌است، اگرچه این نتیجهٔ نوسانات آماری است، نه از روند سیستماتیک. آمار دقیق بیشتر در اندازه و تعداد زلزله‌ها، از (USGS) در دسترس است. بسیاری از زمین لرزه‌های جهان (۹۰ ٪ و ۸۱ ٪ از بزرگترین) در طول ۰۰۰٬۴۰ کیلومتر، منطقه نعل اسبی شکل به نام کمربند زمین لرزه سیرکم پاسیفیک(circum-Pacific seismic belt)، که همچنین به عنوان زنگ آتش اقیانوس آرام شناخته شده، اتفاق می‌افتند؛ که در اکثر نقاط با صفحهٔ اقیانوس آرام هم‌مرز است. زلزله‌های بزرگ تمایل دارند در طول مرز صفحه‌های دیگر نیز رخ دهند: مثلاً در امتداد کوه‌های هیمالیا. با رشد سریع شهرهای بزرگ مانند مکزیکوسیتی، توکیو و تهران، در مناطق پر خطر زمین لرزه، برخی از زلزله شناسان هشدار می‌دهند که ممکن است زلزله زندگی تا حداکثر ۳ میلیون نفر را بگیرد.

لرزه‌خیزی القا شده[ویرایش]

در حالی که اکثر زمین‌لرزه‌ها توسط حرکت صفحات تکتونیکی زمین ایجاد می‌شود، فعالیت‌های انسانی نیز می‌تواند زمین‌لرزه تولید کند. چهار گونه فعالیت‌های اصلی در این پدیده مشارکت می‌کنند: احداث سدها و ساختمان‌های بزرگ، حفاری و تزریق مایع به داخل چاه، استخراج از معادن زغال‌سنگ، و استخراج نفت.

شاید بهترین نمونه شناخته شده زمین‌لرزه سال ۲۰۰۸ در استان سیچوان چین است، این لرزش منجر به ۲۲۷۶۹، نفر تلفات شد و نوزدهمین زمین‌لرزه مرگبار در تمام دوران‌ها بوده‌است. باور بر این است که سد زیپینگو (Zipingpu)، زیر فشار گسل ۱۶۵۰ فوت (۵۰۳ متر) نوسان یافته؛ این فشار احتمالاً قدرت زمین‌لرزه را افزایش داده و سرعت حرکت گسل را شتاب بخشیده‌است. همچنین بزرگترین زمین لرزه‌ای که در تاریخ استرالیا روی داد، توسط بشر القا شده بود؛ از طریق استخراج از معادن زغال‌سنگ. شهر نیوکاسل بر بخش بزرگی از مناطق استخراج معادن زغال‌سنگ ساخته شده بود. زلزله از گسلی که به خاطر استخراج میلیون‌ها تن سنگ معدن ایجاد شده بود، تولید شد.

در سال ۲۰۱۱ میلادی، وقوع تعداد ۱۱ زمین‌لرزه نامعمول در شهر یانگ استون در ایالت اوهایوی آمریکا باعث شد که پژوهشگران به این نتیجه برسند که فعالیت‌های اکتشاف گاز و تزریق مایع به درون لایه‌های زمین در آن منطقه باعث فشار بر لایه‌ها و عامل بروز زمین‌لرزه شده‌اند.^[۱۱]

اندازه‌گیری شدت و محل زلزله[ویرایش]

زلزله را می‌توان توسط لرزه‌نگار(seismometers) تا فواصل بسیار بزرگ ثبت کرد، چرا که امواج لرزه‌ای حتی از داخل زمین هم عبور می‌کنند. قدر مطلق اندازهٔ زلزله مطابق قرارداد توسط اعداد در مقیاس قدر گشتاور (که قبلاً در مقیاس ریشتر، از قدر ۷ باعث آسیب جدی و بزرگ بیشتر مناطق گزارش شده)، در حالی که احساس قدر با استفاده از مقیاس مرکالی گزارش می‌شود. هر لرزش انواع امواج لرزه‌ای را تولید می‌کند که با سرعت‌های مختلف از داخل سنگ عبور می‌کنند: امواج طولی P (امواج ضربه‌ای یا فشاری) امواج عرضی S (هر دو امواج بدن) و امواج سطحی مختلف (امواج ریلی). سرعت انتشار امواج لرزه‌ای حاصل از محدوده تقریبی ۳ کیلومتر بر ثانیه تا ۱۳ کیلومتر بر ثانیه، بسته به تراکم و کشش از مقدار میانه تغییر می‌کند. در داخل کره زمین امواج ضربه‌ای یا P بسیار سریع تر از امواج S حرکت می‌کنند. (تقریباً ۱٫۷: ۱). تفاوت در زمان سفر امواج از کانون به رصدخانه برای اندازه‌گیری فاصله‌است و می‌تواند منابع لرزه و ساختار درون زمین را نشان دهد. همچنین عمق کانون (hypocenter) را می‌توان به‌طور تقریبی محاسبه کرد. قانون کلی: به‌طور متوسط، فاصله (کیلومتر) به زلزله برابر است با زمان (ثانیه) بین امواج P و S. انحراف خفیف به دلیل ناهمگن بودن لایه‌های زیرسطحی زمین است.

آثار زمین لرزه[ویرایش]

برخی از آثار زلزله به شرح زیر است:

لرزاندن و گسیختگی زمین[ویرایش]

لرزاندن و گسیختگی زمین اثرات اصلی ایجاد شده توسط زمین لرزه هستند، اساساً منجر به آسیب زیاد یا کم ساختمان‌ها و دیگر سازه‌های سفت و سخت می‌شود. شدت عوارض بستگی به ترکیب پیچیدهٔ بزرگی زلزله، فاصله از مرکز زلزله، شرایط زمین‌شناسی و geomorpholical محل دارد که باعث تقویت یا کاهش انتشار امواج می‌شود. تکان زمین را با شتاب زمین اندازه‌گیری می‌کنند. ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی، geomorphological و geostructural محل می‌توانند میزان لرزش زمین را حتی در زلزله‌های کم شدت افزایش دهند. این اثر، سایت یا تقویت محلی نامیده شده‌است. اصولاً به دلیل انتقال حرکت لرزه‌ای از خاک سخت به خاک سطحی نرم، تمرکز و ذخیرهٔ انرژی لرزه‌ای در کانون به علت نوعی تنظیم هندسی می‌باشد. گسیختگی زمین در واقع شکستن آشکار و جابه جایی سطح کره زمین در طول گسل است که ممکن است در مورد زلزله بزرگ مترها باشد. گسیختگی زمین خطر بزرگی برای سازه‌های مهندسی بزرگ مانند سدها، پل‌ها و ایستگاه‌های قدرت هسته‌ای است در نتیجه نیاز به نقشه‌برداری دقیق از گسل‌های موجود برای شناسایی هر گونه احتمال شکستن سطح زمین در طول مدت عمر سازه وجود دارد.

رانش زمین و بهمن[ویرایش]

زلزله، همراه با طوفان شدید، فعالیت آتشفشانی، برخورد موج ساحلی، و آتش‌سوزی بزرگ، می‌تواند منجر به عدم ثبات شیب زمین و خطر بزرگی در زمین‌شناسی شود. خطر زمین لغزش حتی ممکن است در حالی که پرسنل اورژانس اقدام به نجات می‌کنند باقی بماند.

آتش[ویرایش]

زلزله می‌تواند با صدمه زدن به قدرت برق یا خطوط گاز منجر به آتش‌سوزی شود. در صورت صدمه به شبکه آبرسانی و از دست دادن فشار، جلوگیری از گسترش آتش نیز ممکن است مشکل شود. برای مثال، مرگ و میر در زلزله ۱۹۰۶ سان فرانسیسکو بیشتر توسط آتش‌سوزی بود تا از زلزله.

روانگرایی خاک[ویرایش]

روانگرایی خاک یا شبیه به مایع عمل کردن خاک وقتی رخ می‌دهد که، به خاطر تکانها، دانه‌های مواد اشباع شده با آب (مانند شن و ماسه) به‌طور موقت استحکام خود را از دست داده و از شکل جامد به حالت روان تبدیل شوند. روانگرایی خاک می‌تواند ساختارهای سفت و سخت، مانند ساختمان‌ها و پل‌ها را، کج کند یا به ساختارهای فرورونده تبدیل کند. برای مثال، در زلزله ۱۹۶۴ آلاسکا، روانگرایی خاک باعث شد ساختمان‌های بسیاری در زمین فروروند و در نهایت به روی خود فروبریزند.

سونامی[ویرایش]

سونامی، موجهایی با طول بلند، امواج طولانی مدت دریا هستند که توسط حرکت ناگهانی حجم زیادی از آب تولید می‌شوند. در اقیانوس فاصله بین فاکتورهای اوج موج می‌تواند ۱۰۰ کیلومتر فراتر، و دوره‌های موج می‌تواند از پنج دقیقه تا یک ساعت متفاوت باشد. چنین سونامی، ۶۰۰–۸۰۰ کیلومتر در ساعت، بسته به عمق آب حرکت می‌کند. امواج بزرگ تولید شده توسط زلزله یا زمین لغزش زیر دریایی می‌تواند در نزدیکی مناطق ساحلی در عرض چند دقیقه تاخت و تاز کند. سونامی همچنین می‌تواند هزاران کیلومتر در سراسر اقیانوس حرکت کند و ساعت‌ها بعد از زلزله‌ای که آن را تولید کرده، سواحل دور را تخریب کند. در حالت عادی، زلزله فرورانش کمتر از قدر ۷٫۵ در مقیاس ریشتر سونامی ایجاد نمی‌کند، هر چند برخی از این موارد ثبت شده‌است. بیشتر سونامی‌های مخرب توسط زمین لرزه با بیشتر از بزرگی ۷٫۵ ریشتر ایجاد می‌شود.

سیل[ویرایش]

سیل سرریز شدن هر مقدار آب است که به زمین می‌رسد. سیل معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که حجم آب داخل بستر، مثلاً رودخانه یا دریاچه، بیش از ظرفیت کل آن شود، و در نتیجه مقداری آب جاری شود و در خارج از محیط طبیعی بستر قرار بگیرد. با این حال، اگر سد آسیب ببیند سیل اثرات ثانویهٔ زلزله‌است. زلزله ممکن است موجب ریزش خاک کوه شود و جریان رودخانه را مسدود کند که علت سیل شود. زمین در زیر دریاچه Sarez در تاجیکستان در معرض خطر سیل عظیمی است اگر سد ناشی از ریزش تشکیل شده توسط زلزله، معروف به سد Usoi به هنگام زمین لرزه‌های آینده شکسته شود. پیش‌بینی می‌شود سیل می‌تواند بر زندگی حدود ۵ میلیون نفر تأثیر بگذارد.

نیروهای جزر[ویرایش]

تحقیقات نشان داده‌است ارتباط قوی بین نیروهای کشندی (جزر و مدی) کوچک و لرزش‌های غیرآتشفشانی وجود دارد.

اثرات بشر[ویرایش]

زلزله ممکن است منجر به بیماری، فقدان نیازهای اساسی، از دست دادن زندگی، حق بیمه بالاتر، صدمه به اموال عمومی، آسیب جاده و پل و فروپاشی (یا منجر به سقوط در آینده) ساختمان‌ها شود. زلزله همچنین می‌توانید فوران‌های آتشفشانی، که سبب بروز مشکلات آتی هستند را ایجاد کند؛ به عنوان مثال، صدمه قابل توجه به محصولات، همان‌طور که در سال معروف به «بدون تابستان» (۱۸۱۶) اتفاق افتاد.

عوامل مؤثر در شدت تخریب[ویرایش]

به عبارتی زلزله چند ثانیه طول می‌کشد (دوام زلزله)

زمین لرزه‌های ثبت شده بر پایهٔ بزرگی[ویرایش]

زمین لرزه‌های ثبت شده بر پایهٔ بزرگی به این شرح می‌باشند^[۱۲]

آمادگی[ویرایش]

به منظور تعیین احتمال فعالیت‌های لرزه‌نگاری آینده، زمین شناسان و دانشمندان سنگ‌های منطقه را بررسی می‌کنند تا تعیین کنند اگر سنگ‌ها به نظر «فشرده» می‌رسد. مطالعهٔ گسل‌های یک منطقه به مطالعهٔ زمان سپری شده برای تشکیل فشار کافی برای وقوع زلزله توسط گسل نیز به عنوان یک تکنیک پیش‌بینی، کمک می‌کند. اندازه‌گیری‌ها بر اساس میزان انرژی کرنش انباشته در گسل در هر سال، زمان سپری شده از آخرین زلزله بزرگ، و انرژی و قدرت آخرین زلزله بنا می‌شوند. تمام این حقایق به دانشمندان اجازه می‌دهد میزان فشار لازم برای ایجاد گسل زلزله را تعیین کنند. اگرچه این روش بسیار مفید است، آن را تا به حال تنها در گسل سان آندریاس کالیفرنیا اجرا کرده‌اند. امروزه راه‌هایی برای محافظت و آماده‌سازی محل‌های احتمالی زمین لرزه از آسیب شدید وجود دارد که از طریق فرایندهای زیر است: مهندسی زلزله، آمادگی دربرابر زلزله، ایمنی لرزه‌ای خانواده، دایر کردن تجهیزات لرزه‌ای (از جمله اتصالات، مواد و روش‌های خاص)، خطر زلزله، کاهش حرکت زمین لرزه، و پیش‌بینی زلزله. مقاوم‌سازی لرزه‌ای این است که ساختارهای موجود را نسبت به فعالیت‌های زمین لرزه، حرکت زمین یا شکست خاک ناشی از زلزله مقاوم تر و بهتر کند. با درک بهتر از تقاضا لرزه‌ای در سازه‌ها و با تجربه‌های اخیر زمین لرزه‌های بزرگ در نزدیکی مراکز شهری، نیاز به مقاوم‌سازی لرزه‌ای هرچه بیشتر است. قبل از معرفی کدهای مدرن لرزه در اواخر ۱۹۶۰ برای کشورهای توسعه یافته (آمریکا، ژاپن و …) و در اواخر ۱۹۷۰ برای بسیاری از دیگر نقاط جهان (ترکیه، چین و …)، سازه‌های بسیاری بدون جزئیات کافی برای محافظت و تقویت لرزه‌ای طراحی شده بودند. با در نظر گرفتن مشکل قریب‌الوقوع، کارهای تحقیقاتی مختلفی انجام گرفت. علاوه بر این، دستورالعمل‌های فنی برای ارزیابی لرزه‌ای، در سراسر جهان ایجاد و بازسازی شده‌اند و به چاپ رسیده‌اند—مانند ASCE - SEI ۴۱ و دستورالعمل انجمن مهندسی زلزله نیوزیلند (NZSEE).

تاریخ[ویرایش]

پیش از قرون میانه[ویرایش]

از زمان آناکساگوراس فیلسوف یونانی در قرن ۵ پیش از میلاد تا قرن ۱۴ میلادی، زمین لرزه معمولاً نسبت داده می‌شد به «هوا (بخار) در حفرات از زمین». تالس (۶۲۵–۵۴۷ پیش از میلاد) تنها کسی است که به‌طور مستند معتقد بود که زمین لرزه توسط تنش میان زمین و آب تولید می‌شود. نظریه‌های دیگری هم وجود داشت، از جمله فیلسوف یونانی آناکساماین(۵۸۵–۵۲۶ پیش از میلاد) باورداشت که شیب قسمت کوتاه از خشکی و رطوبت فعالیت‌های لرزه‌ای را ناشی می‌شود. دموکریتوس (۴۶۰ – ۳۷۱ پیش از میلاد) به‌طور کلی آب را برای زلزله سرزنش می‌کرد. پلینی ارشد کلیسا زلزله را «رعد و برق زیر زمینی» نامید. در ایران نیز عقایدی در مورد زلزله عنوان شده که برخی پندارآمیز و برخی دیگر، مانند اندیشه‌های ابن سینا و بیرونی، مبتنی بر تعقل است.^[۱۴]

بزرگی زمین‌لرزه[ویرایش]

بزرگی زمین‌لرزه را به صورت زیر تعریف می‌کنند:

بزرگی زلزله، M برابر لگاریتم در پایه ده دامنه حداکثر (برحسب میکرون) حرکت، A، است که توسط لرزه‌سنج استاندارد ووداندرسون در فاصله صد کیلومتری از مرکز زلزله ثبت شده باشد.

همچنین، جهت تعیین انرژی آزاد شده توسط هر زلزله رابطه‌ای توسط ریشتر – گوتنبرگ در سال ۱۹۵۶ ارائه گردید که میزان انرژی آزاد شده در کانون زلزله بر حسب ارگ (erg) و بزرگی آن "M" مشخص می‌نماید.

با یک محاسبه ساده می‌توان نشان داد که با افزایش یک درجه‌ای اندازه بزرگی زلزله، مقدار انرژی آزاد شده تقریباً ۳۲ برابر می‌گردد.

انواع زلزله[ویرایش]

زلزله‌ها از دید جهت آزاد شدن انرژی به دو گونهٔ افقی و عمودی تقسیم‌بندی می‌شوند. خرابی‌های عمده و وسیع معمولاً بر اثر زلزله‌هایی از نوع افقی صورت می‌پذیرند. چرا که اغلب بناها در برابر بارهای عمودی مقاومت کافی دارند.

براساس میزان خرابی به وجود آمده زلزله‌ها به دوازده درجه بر مبنای مرکالی تقسیم می‌گردند.

ثبت زلزله‌ها[ویرایش]

به منظور ثبت زلزله‌ها از دستگاهی به نام لرزه سنج یا شتاب نگار استفاده می‌شود. داده‌های به دست آمده از این دستگاه یا به صورت یک سری از اعداد بیانگر شتاب است که به صورت (شتاب - زمان) دسته‌بندی شده‌اند یا صرفاً یک سری اعداد بیانگر شتاب زمین است. در این مورد اخیر در ابتدای داده‌ها اشاره می‌گردد که فاصله زمانی این داده‌ها چند ثانیه‌است. داده‌های زلزله‌های ایران از وبگاه مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن^[۱۵] قابل دریافت است.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

مدیر محترم سایت fa.wikipedia.org لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟شاید برای شما هم سوال شده باشد با توجه بهزلزله های اخیر که تعداد آن کم نبوده است آیا ممکن است باز هم زلزله بیاید؟زلزله کرمانشاه با قدرت بالایی که داشت آسیب های زیادی از نظر مالی و جانی وارد نمود و مانند زلزله کرمانشاه نیز در چند سال گذشته رخ داده است.اما سوال اینجاست کهزلزله چگونه رخ می دهدو درجه بندی زلزله چگونه است؟آیا ممکن است پس از تخلیه زیاد انرژی زمین باز هم زلزله بیاید و پس لرزه ها چقدر ادامه پیدا میکنند.اگر شما هم به دنبال پاسخ سوالات هستید و از رخ دادن زلزله دوباره هراس دارید ادامه مطلب را بخوانید.ما در این مطلب اطلاعات لازم در باره زلزله و اینکه زلزله چیست و چگونه رخ می دهد و اینکه آیا احتمال دارد دوباره زلزله بیایدرا برای شما جمع آوری نموده ایم.

زمین لرزه اصلی تمام شده است:

رئیس مرکز پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسیو مهندسی زلزله گفت: زمین لرزه اصلی تمام شده است و احتمالا پس لرزه ها ادامه داشته باشد.
دکتر محمد مختاری در خصوص زلزله ای که رخ داده با بیان اینکه محل وقوع زلزله کرمانشاه بوده است،گفت: این زلزله ۵کیلومتری ازگله، ۲۵ کیلومتری تازه آباد، ۳۷ کیلومتری باینگان رخ داده است.
مختاری خاطر نشان کرد: این زلزله ۲۱۰ کیلومتر از بغداد، ۱۰۰ کیلومتر از سلیمانیه، ۳۲ کیلومتر از سرپل ذهاب فاصله داشته است.
وی با بیان اینکه نزدیک ترین استانهای زلزله سنندج و کرمانشاه هستند،خاطر نشان کرد:لرزه اصلی به اصفهان،رشت،تهران رسیده است.
رئیس مرکز پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه زمین لرزه اصلی تمام شده است و احتمالا پس لرزه ها ادامه داشته باشد، گفت: پس لرزه ها حوالی محل وقوع یعنی کرمانشاه رخ خواهد داد که باید اهالی این استان به جای امن بروند و نکات ایمنی هنگام وقوع زلزله را رعایت کنند.
به گفته مختاری،در حال حاضر نیز پس لرزه هایی در کرمانشاه رخ می دهد که عمق آن کم است؛ زلزله های عمق کم خطرناک است.
وی تاکید کرد: باید توجه داشت که نمی توان زلزله را پیش بینی کرد ولی به احتمال زیاد لرزه اصلی اتفاق افتاده است.
در شهرستان مرزی قصرشیرین به علت شدت زلزله دو نفر فوت شده اند.تعداد زخمی های شهر زیاد است اما آمار دقیقی از آنها در دست نیست.

حال بهتر است که اطلاعاتی درباره زلزله بدانیم.

زلزله چیست؟

زلزله موقعی رخ می دهد که سنگ ها می شکنند و در امتداد یک گسل -گسل شکستگی در سنگ هایی است که پوسته زمین را تشکیل می دهند و سنگ ها از هر طرف آن به موازاتش حرکت می کنند- می لغزند. در طول زلزله انرژی به چندین شکل آزاد می شود.

به عنوان مثال به صورت حرکت در امتداد گسل، به صورت گرم شدن و همچنین به صورت امواج زلزله ای که از منبع و در همه مسیرها خارج می شود و موجب می شود که زمین بلرزد. گاهی این امواج صدها کیلومتر امتداد می یابند.

 چه چیزی موجب زلزله می شود؟

زلزله ها بر اثر تغییر شکل آهسته بخش های شکننده و بی دوام قسمت بیرونی تر صفحات تکتونیک (که خارجی ترین لایه پوسته و منتل بالاتر است) ایجاد می شوند. نتیجه گرم شدن و سرد شدن سنگی که زیر این صفحات است، انتقال گرما است که باعث می شود صفحاتی که مجاور هم قرار دارند حرکت کنند و زیر این فشار عظیم کج و معوج شوند.

میزان حرکت صفحات از دو تا 12 سانتی متر در سال است. بعضی اوقات ممکن است انرژی وحشتناکی داخل یک صفحه یا بین صفحات همجوار به وجود آید. اگر فشار جمع شود و از حد توان سنگ هایی که این مناطق شکننده را تشکیل می دهند بالا بزند، این سنگ ها ممکن است ناگهان بشکنند و انرژی ذخیره شده را به صورت زلزله آزاد کنند.

زلزله ها چگونه موجب وارد آمدن خسارت می شوند؟

بیشتر خسارات ناشی از زلزله ها در اثر لرزش زمین است. بزرگی یا اندازه (انرژی ذخیره شده) یک زلزله، میزان فاصله تا کانون زلزله یا منبع، عمق کانونی، نوع گسل و نوع مصالح، عوامل مهم و تعیین کننده ای در میزان لرزش زمین که ممکن است در یک مکان ویژه به وجود آید، هستند. همه اینها را غالباً می توان تخمین زد.

معمولاً زمین لرزه های بزرگ، حرکاتی با دامنه های بزرگ و با زمانی طولانی تر در زمین تولید می کنند. همچنین زمین لرزه های بزرگ نسبت به زمین لرزه های کوچک تر لرزش هایی قوی تر و در مناطقی وسیع تر ایجاد می کنند. به علاوه میزان حرکت زمین با افزایش فاصله از مرکز یک زلزله کاهش می یابد.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

همچنین حجم فرکانس لرزش با افزایش فاصله از مرکز تغییر می کند. نزدیک به مرکز زلزله هم حرکات فرکانس پایین (آهسته) و هم بالا (سریع) وجود دارد. در فاصله دورتر حرکت های فرکانس پایین چیره و مسلط است که نتیجه طبیعی مرگ موج در سنگ است. فرکانس حرکت زمین عاملی مهم در تعیین تضعیف موج در سنگ است. فرکانس حرکت زمین یک عامل مهم در تعیین شدت خسارت به ساختمان ها و این که ساختمان ها چگونه تحت تأثیر قرار می گیرند است.

آیا زمین در زمان زلزله از هم باز می شود؟

نه! یک برداشت اشتباه این است که در زمان زلزله یک سوراخ در زمین باز می شود تا قربانیان بی گناه را ببلعد. این به هیچ وجه واقعیت ندارد اما یکی از تصاویری است که هالیوود درباره زلزله ارایه می دهد. فقط بعد از یک زلزله قوی، ممکن است تعدادی شکاف روی زمین یا زیر زمین به وجود آید. اینها نه گسل هستند و نه شکاف عمیقی هستند که آماده نزدیک شدن به هم باشند و تنها شکاف هایی هستند که که ممکن است در اثر فرونشستن خاک بر اثر لرزش زمین ایجاد می شوند.

زلزله ها در کجا رخ می دهند؟

زلزله ها در سراسر جهان رخ می دهند. اما بیشتر در گسل های فعالی رخ می دهند که صفحات تکتونیک اصلی زمین آنها را معین می کنند. 90 درصد زلزله های جهان در امتداد مرزهای این صفحه ها (که حدود ده درصد سطح زمین هستند) رخ می دهند.

چه ارتباطی بین آتش فشان ها و زلزله ها وجود دارد؟

به طور کلی اکثر آتش فشان ها و زلزله ها در یک ناحیه واقع شده اند. این ارتباط از طریق یک مدل زمین شناسی به نام صفحات تکتونیک توضیح داده می شود.

فعالیت زلزله ای آتش فشان های بی شماری از نزدیک بررسی شده که این فعالیت های زلزله ای علایم هشدار دهنده یک فوران قریب الوقوع بوده اند. فوران های آتش فشانی به خصوص نوع انفجاری آن می تواند مقادیر عظیمی انرژی آزاد کند که به وسیله لرزه نگارها حتی در دور از منبع هم ثبت می شود.

اما همیشه زلزله های به فعالیت های آتشفشانی ربطی ندارند. حتی اگر سنگ های آتشفشانی در همه جای یک منطقه وجود داشته باشند. چرا که بعضی از آنها بسیار قدیمی هستند و نمی توانند با وقایع زلزله ای ارتباطی داشته باشند.

آیا بعد از یک زلزله قوی تکان های بیشتری احساس می شود؟

کاملاً ممکن است که چند ساعت و حتی چند روز بعد از این که یک زلزله قوی احساس می شود، مردم احساس لرزش های بیشتری کنند. این امکان همیشه وجود دارد. اما این چهار واقعیت را به خاطر داشته باشید:

-در بیشتر موارد این تکان ها که پس لرزه نامیده می شوند کوچک تر از زلزله اصلی هستند. بنابراین پس لرزه ها ضعیف تر هستند.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

-پس لرزه ها این معنی را ندارند که زلزله قوی تری می آید.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

-پس لرزه ها طبیعی هستند. آنها نشان می دهند که پوسته زمین بعد از زلزله اصلی دوباره اصلاح می شود.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

-تعداد پس لرزه هایی که احساس می شود کاملاً متفاوت است و بنابراین نمی توان آنها را پیش بینی کرد. ممکن است چند پس لرزه در یک روز بیاید یا تنها چند تا در هفته باشد.

آیا می توان زلزله ها را پیش بینی کرد؟

با دانش علمی حاضر ممکن نیست که زلزله را پیش بینی کنیم و بخصوص ممکن نیست تاریخ دقیق و زمان و مکانشان را مشخص کنیم. به هر صورت یک بحث بزرگ تحقیقاتی جریان دارد تا روش های پیش بینی قابل اعتمادی پیدا شود. بسیاری از کشورها روی این موضوع کار می کنند تا تلفات و خسارات را با به وجود آوردن استانداردهای مدرن مقاومت در برابر زلزله کم کنند. به طوری که مردم در هر زمان و هر جا که زلزله رخ دهد از اثرات آن در امان باشند.

آیا تعداد زلزله ها در آب و هواهای سرد افزایش می یابد؟

اگرچه دماهای سرد به میزان زیادی سطح زمین را تحت تأثیر قرار می دهند، اما در عمق های بیشتر زمین تأثیری ندارند. در نزدیک سطح، یخ زدگی و چرخه های آب شدن و گرم شدن می تواند سنگ ها را ضعیف کند و همچنان که فشار آب بالا می رود، سنگ ها را بشکند.

به هر صورت این پدیده ای است که به سطح خاک محدود می شود. یک معدن را در نظر بگیرید. دمای سطح زمین تنها حدود 50 متر اول معدن را تحت تأثیر قرار می دهد و در بخش های عمیق تر معدن، دما از گرمای داخل زمین تأثیر می گیرد. و دمای داخل زمین هم  در سراسر سال نسبتاً ثابت است. مرکز یا کانون یک زلزله (مکانی که جابجایی در امتداد محل شکستگی یک سنگ رخ می دهد) هم معمولاً چند کیلومتر زیر سطح واقع شده که در آن دمای سطح هیچ تأثیری ندارد.

علاوه بر آن دلایلی موجب زلزله می شود (مثل حرکات تکتونیک، آتش فشان ها و غیره) که پدیده هایی با مقیاس بزرگ هستند و به دمای سطح وابسته نیستند.

اما در نزدیک دریاچه ها و رودخانه ها، موقعی که دما به حدود زیر 20- درجه سانتی گراد سقوط می کند، ممکن است که بسیاری از زلزله های کوچک احساس شوند. این زمین لرزه های کوچک، زلزله هایی مثل آنهایی که در اثر ترک خوردن یخ و حرکت توده های یخ مقابل هم رخ می دهند نیستند.

آنها به عنوان زلزله های سرما شناخته می شوند و می توانند تنها نزدیک به بدنه آب، از جایی که از آن منشأ گرفته اند احساس شوند. چنین ترک های یخی ای بعضی وقت ها به وسیله لرزه نگار-اگر نزدیک به بدنه آب واقع شده باشد- نمایش داده می شود.

آیا در ماه های مشخصی از سال زمین لرزه ها فعال ترند؟

نه. هیچ ماهی از سال نیست که نسبت به ماه های دیگر زلزله های بیشتری در آن رخ دهد. توضیح این مسئله این است که سازوکارهایی که موجب زلزله می شوند مستقل از تغییرات دمای فصلی و مستقل از تغییرات در موقعیت زمین در منظومه شمسی در زمان های مختلف سال هستند. این نیروهای زمین شناسی داخلی هستند که مهم ترین نقش را در به وجود آوردن زلزله ایفا می کنند.

بزرگ ترین زلزله ها نتیجه حرکت صفحات پهناور قاره ای که صفحات تکتونیک نامیده می شوند و نسبت به هم حرکت می کنند، هستند. نیروی رانش برای حرکت صفحات تکتونیک، در منتل زمین به شکل جریانات هدایت کننده عمل می کند. این جریانات صفحات تکتونیک را در سراسر زمین حرکت می دهند و زلزله ها و انفجارات آتشفشانی را تولید می کنند.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

حرکات صفحات کششی ایجاد می کند که در مناطق گسل جمع می شود و باعث زلزله می شود. حرکت صفحات و کشش در امتداد گسل ها، فرایندهای مداومی هستند که در طول سال رخ می دهند.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

البته با توجه به تغییرات فاصله بین زمین و خورشید در سراسر سال و در امتداد با خط سیر بیضی شکل حرکت زمین به دور خورشید، ممکن است به نظر برسد که نیروهای جاذبه ای بین خورشید و زمین هم باعث ایجاد کشش اضافی ای در پوسته زمین می شود. اما به هر صورت مدل های کشش نشان داده اند که این نیروی اضافی در مقایسه با نیروی تکتونیک صفحات بسیار ناچیز است.

آیا دوباره ممکن است زلزله بیاید؟

از آنجایی که دما و نیروهای جاذبه ای تنها نیروهایی هستند که با فصل ها تغییر می کنند، می توان اثرات فصلی را هم به عنوان یک عامل در تحت تأثیر قرار دادن فرکانس زلزله ها حذف کرد.

آیا انسان ها می توانند موجب زلزله شوند؟

بله. در اثر فعالیت های انسانی مثل استخراج معدن (انفجار سنگ ها و ریزش گودال)، ذخیره کردن آب پشت سدهای بزرگ و تزریق مایعات به داخل چاله ها برای به دست آوردن نفت و … زلزله های کوچک به وجود می آیند. سدهای بزرگ مقدار زیادی آب نگه می دارند.

بعضی از این آب ها ممکن است به داخل صخره ها و در سنگ لایه زیر نفوذ کنند و بعضی وقت ها این امر ممکن است ماشه زمین لرزه های کوچک را در زیر، خیلی نزدیک به محل ذخیره آب شلیک کند. همچنین به دنبال انفجارهای هسته ای زیر زمینی هم اغلب زلزله های کوچکی نزدیک به مکان آزمایش ثبت شده.

این زمین لرزه ها به دنبال ریزش گودالی که در نتیجه انفجار ایجاد شده به وجود می آیند. زمین لرزه های ساخته بشر همیشه نزدیک به مکان فعالیت انسان رخ می دهند. بنابراین رابطه ای بین فعالیت های انسان نظیر آن چیزهایی که ذکر شد و زلزله هایی که صدها یا هزاران کیلومتر برد دارند وجود ندارد.

آیا وقوع یک زلزله کوچک معنیش این است که زلزله های بزرگ تری می آید؟

نه. به جز استثنائات نادری چنین چیزی نیست. به عبارتی تنها میزان خیلی اندکی از زلزله های بزرگ ممکن است به دنبال یک لرزش قبلی به وجود آیند. رخ دادن یک زلزله کوچک به خودی خود علامت یک زلزله بزرگ نیست. یک دلیل دیگر برای این حرف این است که هر سال صدها زلزله کوچک رخ می دهد. اما در یک قرن تنها چند زلزله اصلی رخ می دهد.

بزرگی زلزله چیست؟

بزرگی اندازه مقدار انرژی ای است که در طول زلزله آزاد می شود و با استفاده از مقیاس ریشتر توصیف می شود. برای محاسبه بزرگی، نوسان امواج روی یک زلزله نگار اندازه گیری می شود و با احتساب فاصله بین ابزار ثبت و مرکز زلزله تصحیح لازم انجام می شود.

بزرگی زلزله یک عدد است. اما اثر (یا شدت) در مکان های مختلف متفاوت است. مقیاس بزرگی لگاریتمی است. یعنی در یک مسافت مساوی (از مرکز زلزله) زلزله ای با بزرگی شش لرزش هایی با بزرگی ده برابر بیشتر از یک زلزله با بزرگی پنج و صد برابر بیشتر از یک زلزله با بزرگی چهار تولید می کند.

از نظر انرژی، زلزله ای با بزرگی شش حدود 30 برابر انرژی بیشتری نسبت به یک زلزله با بزرگی پنج و حدود 1000 برابر انرژی بیشتری نسبت به یک زلزله با بزرگی چهار تولید می کند. خیلی غیر محتمل است که یک زلزله با بزرگی کمتر از پنج ریشتر بتواند موجب خسارت شود.

تفاوت بین بزرگی و شدت یک زلزله چیست؟

مقیاس شدت برای توصیف اثرات زلزله بر روی چهره طبیعت، تأسیسات صنعتی و روی انسان ها در یک مکان است. به این ترتیب شدت با بزرگی -بزرگی به انرژی ای که به وسیله یک زلزله آزاد می شود گفته می شود- متفاوت است.

 آیا برای زلزله ها حداکثر بزرگی وجود دارد؟

اگرچه  از نظر تئوری هیچ محدودیت ریاضی برای محاسبه بزرگی وجود ندارد، اما از نظر فیزیکی برای بزرگی زلزله ها محدودیت وجود دارد. بزرگی به سطح توده های سنگی که با هم اصطکاک پیدا می کنند بستگی دارد و به هر حال صفحات تکتونیک هم ابعاد محدودی دارند. این باور وجود دارد که بزرگ ترین زلزله ها می توانند به 9.5 ریشتر برسند.

تغییر رفتار گسل‌های زاگرس

رئیس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران از تغییر رفتار گسل‌های زاگرس از زلزله‌های کم مقیاس به سمت زلزله‌های بزرگ مقیاس خبرداد و گفت: زلزله کرمانشاه که در ۳ استان احساس شد هشدار جدی برای تهران خواهد بود و بر اساس شواهد موجود باید در انتظار زلزله‌هایی باشیم که کل ایران را بلرزاند.

منبع مطلب : www.alodoctor.com

مدیر محترم سایت www.alodoctor.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.